- Η ζωή της
- Το έργο της
-
Ο Σύλλογος
- Ο Σύλλογος
- Περιεχόμενα
-
Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
6 & 7 Απριλίου 2024, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
6 & 7 Απριλίου 2024, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων
- Η Xορωδία
- Επικοινωνία
- Ενημέρωση
Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις «Σήκωσαν» για λίγο το σταυρό της Ίμβρου
«Σήκωσαν» για λίγο το σταυρό της Ίμβρου
Ελευθερία Τράιου, Εφημερίδα, Η Καθημερινή, 03/09/1995
Κείμενο
(απόσπασμα)
Σε ατμόσφαιρα άλλων εποχών γιόρτασε φέτος την Παναγιά η Ίμβρος, όπου συνταξίδεψαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος και ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ιάκωβος, προκειμένου να βαστάξουν για λίγο το σταυρό του μαρτυρίου της γενέτειράς τους. Με αυτά τα λόγια χαιρέτισε ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ιάκωβος τους συμπατριώτες του. Και έτσι ακριβώς έγινε, γιατί μαζί με τις δύο κορυφαίες πνευματικές προσωπικότητες, τον τόπο επισκέφθηκαν περίπου 2.000 Ίμβριοι της διασποράς.
Χρόνια είχαν να ζήσουν οι Ίμβριοι μέρες ανάστασης και ελπίδας, σαν του φετινού Δεκαπενταύγουστου, αναβαπτιζόμενοι στην κολυμβήθρα των παραδόσεων, των ηθών και των εθίμων τους, όπως τους προέτρεψε ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Δεν έλειψαν οι πικραμένοι, όπως η γερόντισσα που το αναφιλητό της ακούσαμε σε ένα έρημο, γεμάτο μισοερειπωμένα σπίτια σοκάκι του Σχοινουδιού. Έκλαιγε με λυγμούς πίσω από το παράθυρο του σπιτιού της, γιατί κανένα από τα παιδιά της δεν ταξίδεψε στο νησί αυτό το καλοκαίρι. Οι περισσότεροι όμως από τους τριακόσους σήμερα κατοίκους της Ίμβρου, γιόρτασαν με τους πολυάριθμους ξενιτεμένους συγγενείς τους. Και όταν στο πανηγύρι των Αγριδίων, παραμονή και ανήμερα της Παναγιάς, τραγούδησε η Δόμνα Σαμίου, αργά και χορευτικά μικρασιατικά τραγούδια, κατανοήσαμε οι μη Ίμβριοι και αδαείς, πώς διασκέδαζαν άλλοτε οι περήφανοι για τα γλέντια και τη μουσική τους παράδοση Ίμβριοι.
Από τον Σεπτέμβριο 1923, όταν το νησί παραχωρήθηκε στην Τουρκία και κυρίως μετά το πρόγραμμα του βίαιου εκτουρκισμού του, που εφαρμόστηκε το 1964, λίγες είναι οι ημέρες χαράς για τους Ιμβρίους. Από τους 9.207 κατοίκους που αριθμούσε η αμιγώς ελληνική Ίμβρος κατά την απογραφή του 1912, απέμειναν διακόσιοι ογδόντα γέροντες, τέσσερα μεσόκοπα ζευγάρια και επτά παιδιά. Το όνομά της έγινε Gokçeada και στα επτά χωριά της το σκηνικό συνθέτουν κατεστραμμένοι ναοί και σχολεία, εγκαταλειμμένες αυλές, σπίτια που καταρρέουν και χορταριασμένα λιθόστρωτα.
Εκτοπισμένοι από το χωριό Κάστρο όπου δεν ζει πλέον ούτε ένας Έλληνας, μοιρασμένοι στην Παναγιά, το Ευλάμπιο, το Γλυκύ, τους Αγίους Θεοδώρους, το Σχοινούδι και τα Αγρίδια, το μόνο χωριό όπου δεν έχει πατήσει πόδι εποίκου, οι εναπομείναντες Ίμβριοι ζουν σε δυσβάσταχτη μοναξιά τους έντεκα μήνες του χρόνου. Καταδικασμένοι να συμβιώνουν με 7.000 εξαθλιωμένους Τούρκους εποίκους που μεταφέρθηκαν εκεί από τα βάθη της Ανατολής και 3.000 στρατιώτες.
Ενδεικτικό του κλίματος συμβίωσης είναι τα λόγια ενός Ίμβριου: «Ο Τούρκος το αίμα το παίρνει με το σφουγγάρι. Πρώτα μας πήραν τα γράμματα, αναγκάστηκαν οι Ίμβριοι να φύγουν για να πάνε τα παιδιά τους σε ελληνικό σχολείο. Μετά μας πήραν τα χωράφια. Τώρα δεν μας υπολογίζουν. Μας λένε, νέκρα έπεσε, τι σας έμεινε πια;».
Είναι αλήθεια ότι η πορεία της Ίμβρου έχει προδιαγραφεί από το 1923, όταν η Τουρκία καταστρατήγησε ευθύς εξ αρχής (Οκτώβριος του 1923) το άρθρο 14 της Συνθήκης της Λωζάννης που προβλέπει Έλληνα Ίμβριο διοικητή κατοχυρώνοντας στο νησί καθεστώς τοπικής αυτοδιοίκησης.
Ακολούθησαν η κατάργηση της μειονοτικής εκπαίδευσης το 1964, οι απαλλοτριώσεις καλλιεργήσιμης γης και η δημιουργία αγροτικής φυλακής για Τούρκους βαρυποινίτες που κυκλοφορούσαν ελεύθεροι, σπέρνοντας τον πανικό στον ελληνικό πληθυσμό (βιασμοί, εγκλήματα που δεν εξιχνιάστηκαν ποτέ κ.ά.). Η Ελλάδα εν τούτοις δεν υπέβαλε καμία προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης παρά το γεγονός ότι η Συνθήκη της Λωζάννης εξασφαλίζει τη μονομερή προσφυγή σε περίπτωση παραβιάσεως των διατάξεών της, ενώ το 1967 απέσυρε την προσφυγή που είχε υποβάλει δύο χρόνια νωρίτερα στον ΟΗΕ για το κλείσιμο των σχολείων στην Ίμβρο και την Τένεδο. Χωρίς την προστασία των ελληνικών κυβερνήσεων, οι Ίμβριοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το πολύπαθο νησί τους.
Όσοι απέμειναν σφαλίζουν ακόμα φοβισμένοι τις πόρτες στα σπίτια τους, στις εκκλησιές και στα νεκροταφεία. Οι Τούρκοι από την πλευρά τους θεωρούν βέβαιο τον θάνατο της Ίμβρου, μαζί με το θάνατο των τελευταίων Ελλήνων γερόντων. Όμως, η βεβαιότητά τους αυτή κλονίζεται τα τελευταία χρόνια, από την τάση μεγάλου αριθμού Ιμβρίων να επισκέπτονται τακτικά το νησί και να επισκευάζουν τα πατρικά τους σπίτια.
Η υπολογίσιμη εισροή συναλλάγματος που πραγματοποιείται με αυτόν τον τρόπο, εξηγεί ενδεχομένως την απόφαση των τουρκικών αρχών να διατηρήσουν ήπιο κλίμα κατά τις εορταστικές εκδηλώσεις.
Δεν μειώνει όμως τη δυσφορία τους, αν λάβουμε υπόψη το τουρκικό πολιτιστικό φεστιβάλ που διοργανώνεται στα μέσα Αυγούστου, σε αντιπερισπασμό των χριστιανικών εκδηλώσεων. Και πώς να ερμηνεύσουμε το γεγονός ότι η παρέλαση έναρξης του τουρκικού φεστιβάλ «συνέπεσε» με την άφιξη του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Ίμβρο, «παρεμποδίζοντας έτσι» τις τοπικές αρχές να υποδεχθούν επισήμως την κεφαλή της Ορθόδοξης Εκκλησίας;
Επισημαίνουμε ότι η δημιουργία κλίματος δυσφορίας στην τουρκική πλευρά δεν είναι αποκλειστικό καθήκον των Ιμβρίων της διασποράς, αλλά, κυρίως θέμα εξωτερικής πολιτικής που οφείλει να αντιμετωπίσει η χώρα μας.
Εκτός από τις θρηνωδίες, πάγια στάση των πολιτικών μας, υπάρχει και η επίσημη εξωτερική πολτική.
Έστω και με δραματική καθυστέρηση, η Ελλάδα πρέπει επιτέλους να καταγγείλει τη συνεχιζόμενη παραβίαση των μειονοτικών δικαιωμάτων στην Ίμβρο και την Τένεδο, με προσφυγές στους Διεθνείς Οργανισμούς.
Ελλάδα μια φορά το χρόνο
Μοναδική ελπίδα να διασωθεί κάτι από το ελληνικό χρώμα της Ίμβρου είναι η τακτικότητα των καλοκαιρινών επισκέψεων των ξενιτεμένων Ιμβρίων, μεταξύ των οποίων αρκετοί επισκευάζουν τελευταία τα πατρικά τους σπίτια.
O κίνδυνος να λεηλατήσουν ή να ιδιοποιηθούν κάποια από αυτά οι Τούρκοι έποικοι είναι υπαρκτός. Οι Ίμβριοι όμως δεν απογοητεύονται. Αγαπούν τον τόπο τους.
Ελπίδα του νησιού είναι πάντα η δραστήρια νεολαία των ιμβριακών συλλόγων. Φέτος, με δική τους πρωτοβουλία προσκλήθηκε στο μεγάλο πανηγύρι της Παναγιάς η Δόμνα Σαμίου.
Ιδιαίτερα αφοσιωμένη στα θέματα του χώρου της Μικράς Ασίας και γνώστης της μουσικής της Μικράς Ασίας και του Ανατολικού Αιγαίου, η Δόμνα Σαμίου συμμετείχε αφιλοκερδώς στις εορταστικές εκδηλώσεις, συνοδευόμενη από μαθητές της μουσικούς και τραγουδιστές. Και όταν άναψε το γλέντι και οι γέροντες Ίμβριοι χόρεψαν τον ιδιότυπο καρσιλαμά του τόπου τους, όλοι αναπόλησαν τα περίφημα γλέντια, οργανωμένα ή αυτοσχέδια που έστηναν άλλοτε οι κάτοικοι επιστρατεύοντας την κομπανία που διέθετε κάθε χωριό.
Κορυφαίες στιγμές των εκδηλώσεων ήταν δύο αρχαϊκές τελετουργίες: η αιματηρή θυσία του ταύρου (κουρμπάνι) και το νεκρόδειπνο. Κατά την τέλεση του πρώτου εθίμου, παραμονή Δεκαπενταύγουστου, ο ιερέας των Αγριδίων ευλόγησε στο προαύλιο της εκκλησίας έντεκα ταύρους που προσέφεραν ιδιώτες [...]
Ακολούθησε σφαγή των ζώων, δημόσιο μαγείρεμα του κρέατος και της κουρκούτας (βρασμένο σιτάρι) σε ολονυχτία, ευλόγηση του μαγειρεμένου φαγητού από τον Οικουμενικό Πατριάρχη μετά την ακολουθία του Δεκαπενταύγουστου και μοίρασμα της κουρκούτας στους πιστούς. Ανήμερα, μετά τη Θεία Ακολουθία, παρακολουθήσαμε το νεκρόδειπνο στο κοιμητήρι των Αγριδίων. Το έθιμο αποτελεί επιβίωση μιας πανάρχαιας νεκρολατρείας και περιλαμβάνει: συμβολική προσφορά τροφής στους νεκρούς (σπόροι, καρποί, κ.ά.) και μοίρασμά της στους παρευρισκομένους, ενώ ταυτοχρόνως γίνονται τρισάγια στους τάφους.