• Αυξήστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Μειώστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Ελληνικά
  • English

Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Μενού
  • Η ζωή της
    • Η ζωή της
    • Περιεχόμενα
      • Η ζωή της
      • Βιογραφία
      • Μια ζωή σαν παραμύθι
      • Είπαν για τη Δόμνα και το έργο της
    • richmenu_01
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Άστεγη στα Δεκεμβριανά
      richmenu
      richmenu_02
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Κοντά στον Σίμωνα Καρά
      richmenu
      richmenu_03
      Σωκράτης Σινόπουλος
      Σχέση μαθητείας και αλληλοσεβασμός
      richmenu
  • Το έργο της
    • Το έργο της
    • Περιεχόμενα
      • Το έργο της
      • Δισκογραφία
      • Κατάλογος τραγουδιών
      • Συναυλίες
      • To «Μουσικό Οδοιπορικό»
      • Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις
      • Συνεργάτες
      • Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      • Μουσικές επιλογές
    • richmenu_kalanta
      Μουσικές Επιλογές
      Κάλαντα για μικρούς και μεγάλους
      richmenu
      richmenu_ton_akriton--3
      Νέα Έκδοση
      Των Ακριτών και των Αντρειωμένων
      richmenu
      richmenu_nikos_papavramidis
      Συνεργάτες
      Νίκος Παπαβραμίδης
      richmenu
      pa623_main_nikos_stefanidis--2
      Συνεργάτες
      Νίκος Στεφανίδης (1890-1983)
      richmenu
  • Ο Σύλλογος
    • Ο Σύλλογος
    • Περιεχόμενα
      • Ο Σύλλογος
      • Ποιοί είμαστε
      • Δραστηριότητες
      • Εκδόσεις του Συλλόγου
      • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • 1η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 2η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 3η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
      • Χορηγοί και Δωρητές
      • Σχετικοί σύνδεσμοι
    • t3_press_1x1
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      16 & 17 Οκτωβρίου 2021 - Θόλος ΚΠΙΣΝ
      association_richmenu_el_v3
      Δραστηριότητες
      Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      richmenu richmenu
      richmenu_trian2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      28 & 29 Σεπτεμβρίου 2019 - Ξέφωτο ΚΠΙΣΝ
      richmenu
      trian_main_v1--2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      21 & 22 Οκτωβρίου 2017 MMA
      richmenu
  • Η Xορωδία
    • Η Xορωδία
    • Περιεχόμενα
      • Η Xορωδία
      • Τα μαθήματα
      • Οι δάσκαλοι
      • Τα νέα μας
      • Εγγραφή στα μαθήματα
    • richmenu_choir1
      Η χορωδία
      Έξι κάλαντα από το αρχείο της Δόμνας
      richmenu
      richmenu_choir3
      Η χορωδία
      Η ιστορία της
      richmenu
      richmenu_choir4
      Οι δάσκαλοι
      Κατερίνα Παπαδοπούλου
  • Επικοινωνία
  • Ενημέρωση
    • Ενημέρωση
    • Τα νέα του ΚΣΔΜ Δόμνα Σαμίου
    • Τα νέα της Χορωδίας
Είσοδος Εμφάνιση/Απόκρυψη Φόρμας Αναζήτησης

Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δισκογραφία Πολυφωνικά τραγούδια και μουσική της Ηπείρου

d15_cover
Πολυφωνικά τραγούδια και μουσική της Ηπείρου
d15_cover
  • Διάδοση στο Facebook
  • Διάδοση στο Twitter
  • Διάδοση στο Google
  • Αποστολή με Email

Περιεχόμενα

Πραγματικά μια παγκόσμια πρώτη αποτελεί τόσο ο δίσκος της OCORA που ηχογραφήθηκε στο Παρίσι όσο και η συναυλία που προηγήθηκε εκεί το Φεβρουάριο του 1983. Kαι τα δύο με πρωτοβουλία του Άρη Φακίνου έκαναν για πρώτη φορά γνωστή στην Γαλλία την ηπειρώτικη πολυφωνική μουσική, που ήδη από τότε βρισκόταν υπό εξαφάνιση και ήταν περίπου άγνωστη ακόμη και στην Ελλάδα. Περιέχει πέντε πολυφωνικά, δύο ομοφωνικά τραγούδια καθώς και τρία οργανικά κομμάτια. Τραγουδιστές και μουσικοί προέρχονται από τα Κτίσματα Πωγωνίου.

Πλευρά Α

  • 1. Μπεράτι Ηπείρου
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 2. Καλότυχα είναι τα βουνά
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 3. Μου ’λεγε η μάνα μου
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 4. Βλάχα πλένει στο ποτάμι
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 5. Μπεράτι Μετσόβου
    Ήπειρος Περισσότερα

Πλευρά Β

  • 1. Μοιρολόι
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 2. Κλαιν οι πέρδικες στα πλάγια
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 3. Αλησμονώ και χαίρομαι
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 4. Σηκωθείτ' ολίγο λίγο
    Ήπειρος Περισσότερα
  • 5. Ο Γιάννος και η Μαριγώ
    Ήπειρος Περισσότερα
  • Παραγωγή: Ocora
  • Έτος έκδοσης: 1984
  • Τύπος: LP
  • Χώρα παραγωγής: Γαλλία

Kείμενα

Εισαγωγή στα πολυφωνικά ηπειρώτικα τραγούδια

του Άρη Φακίνου

Με εξαίρεση μια μελέτη του μουσικολόγου Σπύρου Περιστέρη, δημοσιευμένη στην Αθήνα το 1958, καμιά άλλη συστηματική εργασία για την πανάρχαια μουσική παράδοση της Ηπείρου και ιδιαίτερα τα πολυφωνικά της τραγούδια, δεν έχει πέσει ως τώρα στην αντίληψή μου. Ωστόσο κάθε μουσική παράδοση πιο πολύ κι απ’ τους ερευνητές έχει ανάγκη τους μουσικούς που θα τη συνεχίσουν. Κάτω απ’ αυτή την οπτική το μέλλον της ηπειρώτικης πολυφωνικής μουσικής είναι πολύ αβέβαιο. Όποιος ακούσει τον ανα χείρας δίσκο εύκολα θα αντιληφθεί πόσο επίπονη πρέπει να είναι η εκμάθηση τέτοιων τραγουδιών. Η εκτέλεσή τους απαιτεί όχι μόνο την βαθιά γνώση ενός πλούσιου και παραλλάσοντος ρεπερτορίου (σύμφωνα με τους ερμηνευτές που συνεργάστηκαν σ’ αυτόν το δίσκο κάθε τραγούδι διαθέτει συχνά πάνω από δέκα παραλλαγές, τόσο ως προς το στίχο όσο και ως προς τη μελωδία), αλλά και την εξοικίωση με την τεχνική της πολυφωνίας και τον αυτοσχεδιασμό. Αν προσθέσουμε και τη σκληρή φωνητική εξάσκηση που απαιτεί η τεχνική του jodel την οποία χρησιμοποιεί ο τραγουδιστής που αποκαλούν κλώστη, κατανοούμε ότι η μύηση στο πολυφωνικό τραγούδι πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία1 .

Σήμερα τα Κτίσματα, χωριό καταγωγής των μουσικών του δίσκου, όπως και όλη η Ήπειρος ερημώνεται από τη μετανάστευση. Τραγουδιστές και οργανοπαίκτες ζουν και εργάζονται στην Αθήνα. Πού και πού φίλοι και συγγενείς συναντιώνται με την ευκαιρία κάποιας γιορτής και η κοινότητα ανασυντάσσεται όπως όπως γύρω από ένα τραπέζι με μερικά μπουκάλια τσίπουρο. Οι μουσικοί εμφανίζουν τα όργανα: κλαρίνο, κανα δυο βιολιά, λαούτο, ντέφι. Παίζουν στη αρχή κάποιες μελωδίες «τραπεζάτικες», να ζεσταθεί λίγο η ατμόσφαιρα και να κυλήσει πιο καλά το τσίπουρο.

Ξαφνικά μια φωνή ξεπηδά, σχεδόν κραυγή θρηνητική, λίγες λέξεις, οι πρώτοι στίχοι ενός τραγουδιού της Ξενιτιάς: «Αλησμονώ και χαίρομαι, θυμούμαι και λυπιούμαι...» Μια δεύτερη φωνή -ένας παιδικός φίλος ίσως ή κάποιος παλιός γείτονας στο χωριό- έρχεται ν’ απαντήσει στην πρώτη, κεντάει, αυτοσχεδιάζει, παρασέρνει τους άλλους συμποσιαστές. Το τραγούδι γίνεται περίτεχνο, οι μελωδικές φράσεις πλέκονται μεταξύ τους αλλά δεν μπερδεύονται ποτέ. Κι ενώ οι λιγότερο έμπειροι της παρέας κρατούν το ίσο, η φωνή του πρώτου τραγουδιστή δημιουργεί νέα ποικίλματα, οδηγώντας τους υπόλοιπους προς την απόληξη του τραγουδιού σαν σε ένα κοινό λυγμό.

Καθισμένα ολόγυρα τα παιδιά ή εγγόνια των μουσικών παρακολουθούν χωρίς να συμμετέχουν. Καμιά φορά κάποιο ειρωνικό χαμόγελο διαγράφεται στα χείλη τους: οι παλιοί διασκεδάζουν ξεσκίζοντας τις φωνητικές τους χορδές αλλά πόσο πιο απλό θα ήταν να πατήσουν το κουμπί ενός κασετόφωνου για ν’ακούσουν μπουζούκια ή ακόμη και ροκ...

«Όταν τους είπαμε ότι θα ερχόμασταν στη Γαλλία για να τραγουδήσουμε και να ηχογραφήσουμε δίσκο, μας κορόιδεψαν. Δεν καταλαβαίνουν πώς μπορεί κάποιοι να ενδιαφέρονται γι αυτά τα «κλαψιάρικα». Έτσι χαρακτηρίζουν τα παιδιά την μουσική μας», εξομολογήθηκε μια απ’ τις τραγουδίστριες κατά την ηχογράφηση.

Λίγες δεκάδες είναι και με το ζόρι σήμερα οι Ηπειρώτες που μπορούν να ερμηνεύσουν τα πολυφωνικά τραγούδια, οι περισσότεροι ηλικιωμένοι. Η αιμοραγία της μετανάστευσης και η αλλαγή των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών στα χωριά, δεν ευνοούν πια τις γιορτές και τα πανηγύρια που έδιναν ζωή σ’ αυτή τη μουσική.

Η ηπειρώτικη μουσική

Τα πολυφωνικά ηπειρώτικα τραγούδια είναι τα μοναδικά στην Ελλάδα με δομή καθαρά πεντατονική, χωρίς ημιτόνια και συνεπώς αναμφισβήτητα αρχαϊκή. Τα μουσικά όργανα που καμιά φορά συνοδεύουν, απλά επαναλαμβάνουν ή ακολουθούν το μελωδικό σχήμα, σύμφωνα σε μια πανάρχαια αίσθηση μέτρου και λιτότητας, προσφιλή στους Δωριείς, απόγονοι των οποίων θεωρούνται οι Ηπειρώτες. Ας σημειώσουμε ότι οι Δωριείς που κατέκλυσαν την Ελλάδα τον 12ο και 11ο π.Χ. αιώνα προέρχονταν από την Ιλλυρία, στην οποία ανήκαν τα εδάφη της σημερινής Αλβανίας. Σ’ αυτήν ακριβώς τη χώρα συναντάμε σήμερα πολυφωνικά τραγούδια με την ίδια πεντατονική δομή και τους ίδιους ερμηνευτικούς κανόνες με τα ελληνικά ηπειρώτικα.

Ανάλογα με τις περιοχές η πολυφωνία συνίσταται σε δύο ως τέσσερις φωνές, από τις οποίες μία κάνει το ίσο, δηλαδή παράγει ένα βόμβο κρατώντας την τονική. Αν η πρώτη φωνή δημιουργεί τη μελωδία ωστόσο δεν οδηγεί το τραγούδι, κάτι που κάνει ο τραγουδιστής που ονομάζουν κλώστη. Αφού πεί την πρώτη φράση του τραγουδιού, ο τραγουδιστής εγκαταλείπει τη μελωδική γραμμή και «κεντάει« γύρω απ’ αυτήν, αυτοσχεδιάζει στολίζει, χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την τεχνική του jodel. Κλώστης στην παρούσα ηχογράφηση είναι ο Σωκράτης Τσιάβος, διάσημος στην Ήπειρο για τα τέλεια «κλώσματα» του.

Όργανα είναι το μπάσο κλαρίνο (που πρωτοχρησιμοποιήθηκε στην Ήπειρο το 19ο αιώνα αντικαθιστώντας σ’ ένα βαθμό τον αρχαϊκό ζουρνά και την πίπιζα), το βιολί, το ντέφι και το λαούτο.

Οι μουσικοί

Στην ηχογράφηση πήραν μέρος οι: Σωκράτης Τσιάβος, Λάζαρος Τσιάβος, Δημήτρης Μάτσας, Σοφία Μάτσα, Πηνελόπη Μάτσα, Αντθούλα Κώτσου, όλοι από τα Κτίσματα Πωγωνίου. Οργανοπαίκτες οι: Γιώργος Ιωάννου, ντέφι, Χάρης Αθανασιάδης, βιολί, Δημήτρης Σααδεδήν, λαούτο, Ναπολέων Σααδεδήν, κλαρίνο.

Πρέπει εδώ να υπογραμμίσω την σημαντική για την υλοποίηση αυτού του δίσκου συνεργασία της κυρίας Δόμνας Σαμίου. Της οφείλουμε την επιλογή του ρεπερτορίου, την επιλογή των τραγουδιστών και των μουσικών, την προετοιμασία τους για την περιπέτεια της ηχογράφησης – και πολλά ακόμη.


1Η απόδοση των πολυφωνικών τραγουδιών γίνεται από μια ομάδα τραγουδιστών που πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 4-5 άτομα ή -ακόμα καλύτερα- περισσότερα. Ο κορυφαίος της ομάδας τραγουδάει την κυρίως μελωδία, και ονομάζεται παρτής ή πάρτης γιατί «παίρνει» δηλαδή αρχίζει το τραγούδι. Ο δεύτερος λέγεται γυριστής γιατί «γυρίζει» το τραγούδι, ενώ οι υπόλοιποι είναι οι ισοκράτες, κρατούν το «ίσο», δηλαδή το φθόγγο της τονικής μελωδίας... Στην ομάδα αυτή μπορεί να προστεθεί και ο κλώστης, που κάνει περίτεχνους λαρυγγισμούς όπως στα τυρολέζικα jodel, «κλώθοντας» το τραγούδι ανεβοκατεβάζοντάς το ανάμεσα στην τονική και την υποτονική μελωδία.

Άρης Φακίνος (1984)

(Μετάφραση από τα γαλλικά Μιράντα Τερζοπούλου (2010))

 

Συντελεστές

Συντελεστές παραγωγής

  • Δόμνα Σαμίου (Έρευνα, Επιλογή, Μουσική επιμέλεια)

Συντελεστές εντύπου

  • Άρης Φακίνος (Κείμενα)

Χορωδία

  • Πολυφωνικό Συγκρότημα Πωγωνίου (Καλότυχα είναι τα βουνά, Μου ’λεγε η μάνα μου, Βλάχα πλένει στο ποτάμι, Κλαιν οι πέρδικες στα πλάγια, Αλησμονώ και χαίρομαι, Σηκωθείτ' ολίγο λίγο, Ο Γιάννος και η Μαριγώ)

Κλαρίνο

  • Ναπολέων Σααδεδήν (Μπεράτι Ηπείρου, Μου ’λεγε η μάνα μου, Βλάχα πλένει στο ποτάμι, Μπεράτι Μετσόβου, Μοιρολόι, Ο Γιάννος και η Μαριγώ)

Βιολί

  • Χάρης Αθανασιάδης (Μπεράτι Ηπείρου, Μου ’λεγε η μάνα μου, Βλάχα πλένει στο ποτάμι, Μπεράτι Μετσόβου, Μοιρολόι, Ο Γιάννος και η Μαριγώ)

Λαούτο

  • Δημήτρης Σααδεδήν (Μπεράτι Ηπείρου, Μου ’λεγε η μάνα μου, Βλάχα πλένει στο ποτάμι, Μπεράτι Μετσόβου, Μοιρολόι, Ο Γιάννος και η Μαριγώ)

Ντέφι

  • Γιώργος Ιωάννου (Μπεράτι Ηπείρου, Μου ’λεγε η μάνα μου, Μπεράτι Μετσόβου, Ο Γιάννος και η Μαριγώ)

Σχόλια Μελών

0 Σχόλια

Κάντε ένα σχόλιο


μέχρι 2000 χαρακτήρες
Κάντε εισαγωγή για να προσθέσετε σχόλιο

Δείτε επίσης

425_424_559_badge_rmp45_102_1
Τραγούδι
Αλησμονώ και χαίρομαι
Aλησμονώ και χαίρομαι, θυμάμαι και λυπάμαι, θυμήθηκα την ξενιτιά και θέλω να πηγαίνω. Σήκω μάνα μ’ και ζύμωσε καθάριο παξιμ...
d15_badge
Τραγούδι
Αλησμονώ και χαίρομαι
Aλησμονώ και χαίρομαι, θυμιούμαι και λυπούμαι θυμήθηκα την ξενιτιά και θέλω να πηγαίνω. - Σήκω μάνα μ’ και ζύμωσε καθάριο π...
dvd2_badge
Τραγούδι
Γαϊτανάκι & Παρωδία γάμου
d08_badge
Τραγούδι
Γιάννη μου το μαντίλι σου
Γιάννη μου το μαντίλι σου, τι τό ’χεις λερωμένο βρε, Γιάννη Γιαννάκη μου βρε, παλικαράκι μου. Tο λέρωσε η ξενιτιά, τα έρημ...
d17_badge
Τραγούδι
Γιάννη μου το μαντίλι σου
Γιάννη μου το μαντίλι σου τι το ’χεις λερωμένο; βρε Γιάννη, Γιαννάκη μου βρε παλικαράκι μου. Το λέρωσε η ξενιτιά, τα έρημα...
d04_badge
Τραγούδι
Δεροπολίτισα
Μωρ' Δεροπολίτισα, μωρ' καημένη ζη- μωρ' ζηλεμένη σίντα πας στην εκκλησιά με λαμπάδες με κεριά και με μοσχοθυμιατά για π...
d15_badge
Τραγούδι
Κλαιν οι πέρδικες στα πλάγια
Κλαίν’ οι πέρδικες στα πλάγια κλαίνε τον καημό έκλαιγα κι εγώ ο καημένος τον ξεχωρισμό, πώς θαλα ξεχωριστούμ’ αγάπη εμείς τ...
d24_badge
Τραγούδι
Κοντούλα λεμονιά
Μωρή κοντού- μωρή κοντούλα λεμονιά με τα πολλά λεμό- λεμόνια, Βησσανιώτισσα δε σ’ είδα ψες κι αρρώστησα κι ούτε γιατρό δε ...
795_843_badge_rmp45_040_2
Τραγούδι
Ξενιτεμένο μου πουλί
Ξενιτεμένο μου πουλί και παραπονεμένο, μωρέ, ξένε μου, και παραπονεμένο, η ξενιτιά σε χαίρεται και γω ’χω τον καημό σου, μω...
d15_badge
Τραγούδι
Ο Γιάννος και η Μαριγώ
Ο Γιάννος και η Μαριγώ σ’ ένα σχολειό πηγαίναν ο Γιάννος ξέρει γράμματα κι η Μαριγώ τραγούδια. Τα δυο τους αγαπήθκανε κανέν...
d36_badge
Τραγούδι
Πωγωνίσιος χορός
dvd2_badge
Τραγούδι
Πώς το τρίβουν το πιπέρι
Πώς το τρί- βλάχα μου μωρή, πώς το τρίβουν το πιπέρι, πώς το τρίβουν το πιπέρι, του διαβόλου οι καλογέροι; Με το γό- βλάχα ...
d25_badge
Τραγούδι
Στη βρύση στα Τσερίτσιανα
Της Τζαβέλαινας Στη βρύση στα Τσερί -νι-τσιανα, στη μέ- μωρέ στη μέσ’ από τη χώρα Μπουλουμπασιά- άι γεια σας παιδιά, Μπουλουμπασιάδες κάθο...
845_846_badge_rmp45_009_2
Τραγούδι
Φυσούνι
  • Κεντρική σελίδα
  • Όροι χρήσης
  • Επικοινωνία
  • Δομή ιστοχώρου
Ακολουθήστε μας
  • Facebook
  • YouTube
Εγγραφή στο Newsletter
Αρχή
© 2010-2014 Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Powered by TOOLIP Web Content Management Σχεδίαση και Ανάπτυξη από την EWORX S.A.