• Αυξήστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Μειώστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Ελληνικά
  • English

Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Μενού
  • Η ζωή της
    • Η ζωή της
    • Περιεχόμενα
      • Η ζωή της
      • Βιογραφία
      • Μια ζωή σαν παραμύθι
      • Είπαν για τη Δόμνα και το έργο της
    • richmenu_01
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Άστεγη στα Δεκεμβριανά
      richmenu
      richmenu_02
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Κοντά στον Σίμωνα Καρά
      richmenu
      richmenu_03
      Σωκράτης Σινόπουλος
      Σχέση μαθητείας και αλληλοσεβασμός
      richmenu
  • Το έργο της
    • Το έργο της
    • Περιεχόμενα
      • Το έργο της
      • Δισκογραφία
      • Κατάλογος τραγουδιών
      • Συναυλίες
      • To «Μουσικό Οδοιπορικό»
      • Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις
      • Συνεργάτες
      • Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      • Μουσικές επιλογές
    • richmenu_kalanta
      Μουσικές Επιλογές
      Κάλαντα για μικρούς και μεγάλους
      richmenu
      richmenu_ton_akriton--3
      Νέα Έκδοση
      Των Ακριτών και των Αντρειωμένων
      richmenu
      richmenu_nikos_papavramidis
      Συνεργάτες
      Νίκος Παπαβραμίδης
      richmenu
      pa623_main_nikos_stefanidis--2
      Συνεργάτες
      Νίκος Στεφανίδης (1890-1983)
      richmenu
  • Ο Σύλλογος
    • Ο Σύλλογος
    • Περιεχόμενα
      • Ο Σύλλογος
      • Ποιοί είμαστε
      • Δραστηριότητες
      • Εκδόσεις του Συλλόγου
      • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • 1η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 2η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 3η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
      • Χορηγοί και Δωρητές
      • Σχετικοί σύνδεσμοι
    • t3_press_1x1
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      16 & 17 Οκτωβρίου 2021 - Θόλος ΚΠΙΣΝ
      association_richmenu_el_v3
      Δραστηριότητες
      Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      richmenu richmenu
      richmenu_trian2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      28 & 29 Σεπτεμβρίου 2019 - Ξέφωτο ΚΠΙΣΝ
      richmenu
      trian_main_v1--2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      21 & 22 Οκτωβρίου 2017 MMA
      richmenu
  • Η Xορωδία
    • Η Xορωδία
    • Περιεχόμενα
      • Η Xορωδία
      • Τα μαθήματα
      • Οι δάσκαλοι
      • Τα νέα μας
      • Εγγραφή στα μαθήματα
    • richmenu_choir1
      Η χορωδία
      Έξι κάλαντα από το αρχείο της Δόμνας
      richmenu
      richmenu_choir3
      Η χορωδία
      Η ιστορία της
      richmenu
      richmenu_choir4
      Οι δάσκαλοι
      Κατερίνα Παπαδοπούλου
  • Επικοινωνία
  • Ενημέρωση
    • Ενημέρωση
    • Τα νέα του ΚΣΔΜ Δόμνα Σαμίου
    • Τα νέα της Χορωδίας
Είσοδος Εμφάνιση/Απόκρυψη Φόρμας Αναζήτησης

Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δισκογραφία Της Κυρα-Θάλασσας

d23_cover--2
Ακούστε σε Spotify Ακούστε σε YouTube Music Ακούστε σεiTunes Ακούστε σεAmazon
Της Κυρα-Θάλασσας
d23_cover--2
  • Διάδοση στο Facebook
  • Διάδοση στο Twitter
  • Διάδοση στο Google
  • Αποστολή με Email

Περιεχόμενα

Στον πλούτο της λαϊκής ποίησης έχουν αποτυπωθεί η απεραντοσύνη της θάλασσας,  όλες οι εκφάνσεις της ναυτικής μας παράδοσης, οι αρετές, οι αξίες και η γοητεία της ναυτοσύνης, όπως αποδεικνύει θαυμάσια αυτή τη συλλογή.  28 τραγούδια και 3 οργανικοί σκοποί αποτυπώνουν τον τρόπο που τραγούδησε ο κατεξοχήν θαλασσινός λαός μας τη θάλασσα των πειρασμών, του κινδύνου, του κάλλους, της γαλήνης αλλά και του χαμού.
(barcode: 5204910000722)

CD 1

  • 1. Αν δεις καράβι να περνά
    Στερεά Ελλάδα Περισσότερα
  • 2. Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά
    Μακεδονία Περισσότερα
  • 3. Δίστιχα της θάλασσας
    Δωδεκάνησα Περισσότερα
  • 4. Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε
    Θράκη Περισσότερα
  • 5. Κουρσάρικος
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 6. Τρεις καλογέροι Κρητικοί
    Στερεά Ελλάδα Περισσότερα
  • 7. Ναυτόπουλο ψυχομαχεί Δωδεκάνησα Περισσότερα
  • 8. Καβοντορίτικος
    Στερεά Ελλάδα Περισσότερα
  • 9. Βαρέθηκα μανούλα μου
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 10. Κακλαμάνικο
    Θεσσαλία Περισσότερα
  • 11. Κάτω στο γιαλό
    Θεσσαλία Περισσότερα
  • 12. Κινήσανε τρεις λυγερές
    Πελοπόννησος Περισσότερα
  • 13. Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 14. Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς
    Δωδεκάνησα Περισσότερα
  • 15. Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε
    Σποράδες Περισσότερα

CD 2

  • 1. Καράβι καραβάκι
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 2. Ο μισεμός είναι καημός
    Δωδεκάνησα Περισσότερα
  • 3. Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ)
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 4. Τριάντα καράβια αρμένιζαν
    Πελοπόννησος Περισσότερα
  • 5. Νεραντζούλα φουντωμένη
    Πελοπόννησος Περισσότερα
  • 6. Όλους τους μήνες τους θέλω
    Προποντίδα Περισσότερα
  • 7. Σε καινούργια βάρκα μπήκα
    Ανατολική Θράκη & Ρωμυλία Περισσότερα
  • 8. Νανούρισμα
    Μικρά Ασία Περισσότερα
  • 9. Να τα ταξιδέψω θέλω
    Ανατολικό Αιγαίο Περισσότερα
  • 10. Μια κόρη από την Αμοργό
    Δωδεκάνησα Περισσότερα
  • 11. Η τράτα μας η κουρελού
    Θεσσαλία Περισσότερα
  • 12. Γιω Μαργιώ
    Μικρά Ασία Περισσότερα
  • 13. Καλαφάτικο
    Στερεά Ελλάδα Περισσότερα
  • 14. Κάτω σην Άσπρην Θάλασσαν
    Πόντος Περισσότερα
  • 15. Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια
    Ανατολική Θράκη & Ρωμυλία Περισσότερα
  • 16. Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ
    Μακεδονία Περισσότερα
  • Παραγωγή: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
  • Έτος έκδοσης: 2002
  • Τύπος: CD
  • Χορηγός: Γιάννης Κ. Λύρας

Kείμενα

Εισαγωγικό σημείωμα της Δόμνας Σαμίου

Πριν έρθουν στη χώρα μας οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα, τότε που οι περισσότεροι άνθρωποι μπορεί και να περνούσαν όλη τους τη ζωή δίχως να ταξιδέψουν μακριά, ο καθένας ήξερε τον τόπο που γεννήθηκε και, το πολύ, λίγο παραπέρα. Ωστόσο, ουδέποτε υπήρξε Έλληνας που να μην ήξερε τη θάλασσα! Τα μέρη της ελληνικής γης απ’ όπου το αλμυρό νερό απέχει αληθινά πολύ, είναι λίγα. Και στο πιο ορεινό χωριό, όλοι ήξεραν κάποιον που είχε ταξιδέψει στη θάλασσα, σε κάθε σπιτικό θα υπήρχε κάτι –ένα ύφασμα, ένα γυαλικό, ένα έπιπλο, ένα νόμισμα –φερμένο από τόπο ξένο. Καθένας γνωρίζει κάποιον πρόσφυγα που ήρθε το ’22 απ’ τη Μικρασία, περνώντας το Αιγαίο στοιβαγμένος σε κάποιο καράβι…

Η χώρα είναι γύρω-γύρω κυκλωμένη από θάλασσα που, αιώνες τώρα, ορίζει την καθημερινή ζωή και καθορίζει τη μοίρα της: τρόπος και τόπος βιοπάλης, πύλη επικοινωνίας και τείχος άμυνας, δρόμος που χωρίζει και ενώνει… Το άγριο, αφρισμένο πέλαγος, η γαλήνη της μπουνάτσας, ο φλοίσβος των κυμάτων γίνονται εικόνες που, σαν μαζευτούν πολλές, γυρνάνε σε τραγούδι.

Απέραντη η θάλασσα, απέραντος κι ο αριθμός των τραγουδιών που μιλούν γι’ αυτήν και με αυτήν. Τραγούδια φτιαγμένα από θαλασσινούς σε κάθε ακτή της ελληνικής γης, νησιώτικης ή στεριανής, το καθένα ζυμωμένο με το χαρακτήρα του τόπου: άλλα ανάλαφρα, χαρούμενα, άλλα αυστηρά, βαριά κι ασήκωτα, άλλα γεμάτα παράπονο και παρακάλεση, άλλα, τέλος, φορτωμένα μνήμες που ιστορίζονται δίχως τη χρεία ημερολογίου. Από τον Πόντο ως κάτω την Κάρπαθο, από την Ιερισσό μέχρι τη Νίσυρο, από την Κύμη μέχρι τον μικρασιατικό Τσεσμέ, απέναντι, και από την Πελοπόννησο ως τη Λέσβο, θαλασσινά τραγούδια ταξιδεύουν από στόμα σε στόμα…

Διάλεξα είκοσι οκτώ από αυτά και μαζί με τρεις θαλασσινούς σκοπούς τα έκλεισα σ’ αυτήν την έκδοση, παρουσιασμένα με όλη την αγάπη και την τέχνη, τη δική μου και όλων αυτών που πασχίσαμε να τα αναστήσουμε άλλη μια φορά. Τα χαρίζουμε σε όσους έχουν ακόμη αυτιά για να τα ακούν, να τα χαρούν και να τα αφήσουν στα παιδιά τους.

Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου το φίλο και ευεργέτη του Συλλόγου, Γιάννη Κ. Λύρα, που χωρίς την ηθική και οικονομική στήριξή του δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτή η έκδοση.

Δόμνα Σαμίου (2002)


Κείμενο του Γιάννη Κ. Λύρα

Η μοίρα των Ελλήνων ήταν ανέκαθεν συνδεδεμένη με τη θάλασσα. Η συλλογική μας ψυχή έχει διαποτιστεί με αυτό το αρχέγονο και πολυδιάστατο στοιχείο όπως αποκαλύπτεται μέσα από τους μύθους του Οδυσσέα και του Ιάσονα, τα ανδραγαθήματα του Θεμιστοκλή και του Νεάρχου, τους άθλους των Υδραίων, των Σπετσιωτών και των Ψαριανών, του Κανάρη και του Μιαούλη και την αφανή αλλά εξίσου ηρωική στη δύσκολη καθημερινότητά της πορεία του εμπορικού μας ναυτικού.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν το γεγονός ότι η ναυτική παράδοση των Ελλήνων, έχοντας ήδη ιστορία χιλιάδων χρόνων, εξακολουθεί να ακμάζει, φτάνοντας μάλιστα στις μέρες μας σε κορυφαίες διεθνώς επιδόσεις.

Αλλά και στον πλούτο της δημοτικής μας μουσικής έχουν αποτυπωθεί όλες οι εκφάνσεις της ναυτικής μας παράδοσης, οι αρετές, οι αξίες και η γοητεία της ναυτοσύνης, όπως αποδεικνύει η θαυμάσια αυτή συλλογή τραγουδιών που επέλεξε η ακούραστη εκπρόσωπος της μουσικής μας παράδοσης Δόμνα Σαμίου και ερμήνευσε με τρόπο μοναδικό μαζί με τους εξαίρετους συνεργάτες της.

Σε μια εποχή όπου εκούσια ή ακούσια καλλιεργείται η συλλογική αμνησία, τα τραγούδια αυτά έρχονται να μας θυμίσουν πόσο έχουμε αποξενωθεί από τις καταβολές μας και τους στόχους μας. Κατάσταση που προξενεί μια μεγάλη απώλεια με απρόβλεπτες συνέπειες.

Αυτή λοιπόν η έκδοση είναι μια άσκηση μνήμης, μια απόπειρα κατάδυσης στα άδυτα πλέον της «θαλασσινής» πλευράς της ψυχής μας, με την ελπίδα ότι μέσα από τα τραγούδια αυτά θα αναδυθούν τα στοιχεία που άλλοτε με τόση ζωτικότητα συγκροτούσαν αυτή την πλευρά μας.

Παλαιότερα, ό,τι μαθαίναμε και αποτυπωνόταν ανεξίτηλα στην μνήμη μας, λέγαμε ότι το γνωρίζουμε «από στήθους», εκεί δηλαδή όπου σκέφτεται η καρδιά μας. Τελειώνω κάνοντας μια φιλόδοξη ευχή: οι επερχόμενες γενιές των Ελληνόπουλων να «αποστηθίσουν» τα τραγούδια αυτά.

Γιάννης K. Λύρας (Iανουάριος 2002)


Κείμενο της Μιράντας Τερζοπούλου

Τόπος γεννήσεων, μεταμορφώσεων, αναγεννήσεων, η θάλασσα στη γλώσσα των αρχέγονων συμβόλων αντιπροσωπεύει τη δυναμική της ζωής. Όλα, και πρώτα απ’ όλα η γη, προέρχονται από τη θάλασσα και όλα επιστρέφουν εκεί.

Σε λίγες περιοχές του πλανήτη είναι τόσο «ανάγλυφη» αυτή η γεωλογική δυναμική ανάδυσης και καταβύθισης, τόσο αισθητή, κυριολεκτικά και μεταφορικά, η στενή διαπλοκή των δύο στοιχείων, όσο στο τμήμα αυτό της ανατολικής Μεσογείου με τη χερσόνησο της Ελλάδας και τα αρχιπελάγη της. Απ’ όλα σχεδόν τα σημεία της στεριάς αγναντεύεις τη θάλασσα και δεν υπάρχει μάλλον σημείο του πελάγους που να μην έχεις οπτική επαφή με κάποια ακτή. Θάλασσα της ελιάς και των αμπελιών, όπως την περιέγραψε ο Βraudel.

Οι πολιτισμοί που αναπτύχθηκαν στα παράλια αλλά και στην ενδοχώρα της τεράστιας αυτής καλντέρας βρίσκονταν πάντα σ’ ένα συνεχή διάλογο με τον σαγηνευτικό κόσμο της θάλασσας, όχι μόνο μέσω της ναυτικής εμπειρίας άλλα –και κυρίως– μέσω φαντασιακών αναπαραστάσεων όσον αφορά την ίδια τη θάλασσα καθώς και ό,τι αυτή συνεπιφέρει για όσους ζουν κοντά της: την ξενιτιά, τον πλούτο, τον κίνδυνο, το Άγνωστο. Εξεικονίζοντας τη βιωματική όσο και υπερβατική αυτή σχέση, τα άπειρα θαλασσινά σύμβολα, από τις προϊστορικές ήδη απεικονίσεις καραβιών στη γραφή, την τέχνη και τη λατρεία, μέχρι τη σύγχρονή μας Γοργόνα της νεοελληνικής μυθολογίας, από τα ξωκλήσια του Αϊ-Νικόλα μέχρι τον αλληγορικό λόγο των δημοτικών τραγουδιών, γίνονται συντομογραφίες μεστές πολλαπλών νοημάτων.

Η ζωή κι η ιστορία της φιλικής αυτής θάλασσας είναι αξεδιάλυτα συνυφασμένη μ’ εκείνην της τραχιάς στεριάς. Οι δρόμοι της θάλασσας αποτελούν συνέχεια των δρόμων της στεριάς, δημιουργώντας ένα πολύπλοκο σύστημα διαύλων κυκλοφορίας, μεταφορών και επικοινωνίας, ένα δίκτυο διαδρομών μέσω του οποίου πραγματοποιούνται υλικές και πολιτισμικές ανταλλαγές, έρχεται σε επαφή το μέσα με το έξω, το παλιό με το καινούργιο, το πατροπαράδοτο με την αλλαγή και την πρόοδο. Μια πρόοδο ταυτισμένη με την έννοια της οικονομικής και τεχνολογικής ανάπτυξης – απαιτήσεις ούτως η άλλως πρωταρχικές για την ανάδειξη του ναυτικού και την κατάκτηση της θάλασσας.

Ωστόσο μέσα στο εκτεταμένο αυτό συνεχές η θάλασσα προκαλεί καταστάσεις ακραίων αντιθέσεων. Δεν πρόκειται τόσο για τις αντιθέσεις ανάμεσα στους ορεσίβιους κτηνοτρόφους ή τους υποταγμένους μεροκαματιάρηδες της γης και τους ανήσυχους, εφευρετικούς θαλασσινούς, ανάμεσα στις πόλεις και την ύπαιθρο, ανάμεσα στον Πολιτισμό και τους πολιτισμούς, όσο για ιδεολογικές και φαντασιακές καταστάσεις που απορρέουν από μια σειρά αντινομιών άλλης τάξεως: εδώ τα αντιθετικά ζεύγη είναι το εδώ και το μακριά, η ασφάλεια και το ανεξέλεγκτο άγνωστο, η Ιθάκη και οι Σειρήνες. Όυσιαστικά πρόκειται για το νομοτελειακό χάσμα ανάμεσα σ’ αυτούς που φεύγουν και σ’ αυτούς που μένουν. Και αν οι ναυτικοί ταξιδεύουν τη θάλασσα, εκείνοι που μένουν στη στεριά την τραγουδούν.

Τα δημοτικά τραγούδια διατυπώνοντας ποιητικά τη λαϊκή σκέψη και μυθολογία εκφράζουν με ανεξάντλητη επινοητικότητα την άβυσσο των εσωτερικών αυτών συγκρούσεων.

Έτσι, αν στην πραγματικότητα ó,τι έρχεται από τη θάλασσα φέρνει δύναμη κι ελπίδα, στο λαϊκό φαντασιακό ó,τι συνδέεται μ’ αυτήν είναι το ελκυστικά επικίνδυνο, το δελεαστικό «Κακό», ταυτόσημο με τον πόνο, το χωρισμό, την αποξένωση, και όποιος το ακολουθήσει παίρνει το δρόμο του χαμού ή της λησμονιάς. Απ’ τα δημοτικά τραγούδια ως τον Σεφέρη, η θάλασσα, πάντα αιτία της ίδιας συμφοράς, εικόνα του μεγέθους της ίδιας πίκρας.

Ξόρκια γίνονται οι στίχοι, κι όλες οι λέξεις τους που μιλούν για τον «κόσμο» της θάλασσας, τα ονόματα των καιρών, των ανέμων, των μυθικών τόπων, των γυναικών, των καραβιών, δείχνουν να παίρνουν μια δύναμη μαγική για να γίνουν αμφίβια τα τραγούδια, να μπορούν να ταξιδέψουν μακριά, να υποτάξουν τα στοιχειά, να αμποδέσουν τους ταξιδεμένους με την ανάγκη του νόστου. Κι ακόμη να τους βοηθήσουν να μην ξεχάσουν, γιατί γυρνώντας θα περάσουν την πιο δύσκολη κρίση και θα πρέπει να θυμούνται καλά και σωστά ν’ απαντήσουν στου τόπου τους τη γοργόνα. 

Μιράντα Τερζοπούλου (2002)


Κείμενο της Μαγδαληνής Παρχαρίδου-Αναγνώστου

Η θάλασσα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης από τα πρώτα ακόμα χρόνια της ιστορίας του ανθρώπου. Πηγή τροφής, μέσο επικοινωνίας, σύμβολο του ευμετάβλητου στοιχείου, μέρος της αδάμαστης φύσης που ταυτίζεται με την ελευθερία, προσέφερε πλήθος ερεθισμάτων που μεταπλάστηκαν σε εικόνες, ήχους, κείμενα.

Στο Βυζάντιο, μια αυτοκρατορία που στήριξε την ισχύ και την οικονομία της στο θαλασσινό εμπόριο, η φράση του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά προς τον Λιουτπράνδο της Κρεμόνας «θαλασσοκρατούμε, άρα κυριαρχούμε» δεν μπορούσε παρά να φανερώνει τη μέγιστη σημασία που είχε η θάλασσα για την ύπαρξη του κράτους. Η αντίληψη αυτή αποτυπώθηκε άλλωστε καλά και σε λαϊκό ονειροκριτικό κείμενο του 10ου αιώνα, όπου το να ονειρευτεί κανείς τη θάλασσα σήμαινε την απόκτηση βασιλικής ισχύος. Σχετικές με την ερμηνεία αυτή είναι μάλιστα και οι ονομασίες «θάλασσαι», που είχαν τα πολυτελή πορφυροβαμμένα υφάσματα (αρχείο μονής Ιβήρων, 14ος αι.), αλλά και «Ωκεανός», η περίφημη αίθουσα συμποσίων στο ανάκτορο του Κωνσταντίνου Ζ΄ Πορφυρογέννητου (10ος αι.).

Η σημασία της θάλασσας ωστόσο δεν περιορίστηκε στη σχέση της με την εξουσία. Σύμφωνα με τα κείμενα, «θάλασσα» αποκαλείται επίσης η Παναγία, το άπειρο της μεγαθυμίας του Θεού, το πλήθος του λαού της Εκκλησίας, υπόγεια κατασκευή στο ιερό στους πρώτους χριστιανικούς ναούς, όπου έρρεε το νερό που χρησιμοποιούσαν κατά τις τελετουργίες, το αγιασμένο και ζων ύδωρ που αναγεννά τον άνθρωπο προς τη σωτηρία και, το ποιητικότερο, ο ασταθής και ευμετάβλητος ανθρώπινος βίος:

Τοιαύτη ἐστίν καί ἡ τοῦ βίου φορά, μηδέποτε μένειν ἐν ταυτότητι
τά πράγματα, ἀλλά ποτέ μέν γαληνιᾶν εἰρήνῃ και εὐθηνίᾳ τροφῶν
ἀνενδεεῖ, ποτέ δέ ταράσσεσθαι ὣσπερ τήν θάλασσαν.

Αυτό το υγρό, αλμυρό και ακίνδυνο φαινομενικά στοιχείο, υμνήθηκε, αλλά και φόβισε τόσο, ώστε στη σημειολογία του χριστιανισμού να ταυτιστεί με τους πειρασμούς και τους κινδύνους και, κάποτε, να δανείσει τις ιδιότητές του στην όψη που γινόταν αντιληπτός ο θάνατος και η ανθρώπινη μοίρα.

Όλος αυτός ο πολύπλοκος, πολύτροπος και πολυάγαστος κόσμος της θάλασσας αποτυπώθηκε στην εικονογραφία με ποικίλες μορφές: ακύμαντες γαλανές επιφάνειες, διάφανα νερά με χταποδάκια, σουπιές και άλλα θαλασσινά στα εσώτερά τους, αλλά και ιππόκαμποι με ερωτιδείς στη ράχη να αρμενίζουν, εικόνες φανταστικές ή πραγματικές αλλά οικείες στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν τον πλούτο των αντιθετικών συναισθημάτων που γεννά η θάλασσα.

Ο πλέον ενδιαφέρων ίσως από αυτούς είναι η προσωποποίηση του φυσικού στοιχείου στην όψη γυναίκας –και σπάνια άνδρα– με καβουροδαγκάνες στα μαλλιά και στο χέρι κώπη, πάνω σε ψάρι.

Πρότυπο του συγκεκριμένου θέματος αποτέλεσαν οι θαλάσσιες σκηνές της ύστερης αρχαιότητας με Νηρηίδες και Τρίτωνες. Για το λόγο αυτό, στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες η προσωποποίηση απεικονίστηκε με σχετική φειδώ. Από την Εικονομαχία και εξής όμως παραστάθηκε συχνά σε θέματα όπως η Δευτέρα Παρουσία, η Διάβαση της Ερυθράς Θάλασσας και η Βάπτιση, ενώ κατά τη μεταβυζαντινή, σε θέματα όπως η Δημιουργία του Κόσμου, οι Αίνοι και η Αποκάλυψη.

Ιδιαίτερη σημασία και πλήθος παραστάσεων απέκτησε, ωστόσο, κατά την ύστερη εποχή της βυζαντινής τέχνης, οπότε υπό το φορτισμένο κλίμα των εσχάτων ημερών της αυτοκρατορίας, η θάλασσα απομακρύνθηκε από το γοητευτικό πρότυπο της αρχαιότητας και απέκτησε ασκητικά χαρακτηριστικά, ορισμένες μάλιστα φορές, κοντινά σε αυτά της εικονογραφίας του Άδη. Το κατεξοχήν σύμβολό της, στην περίοδο αυτή, ήταν το πλοίο που κρατούσε στο δεξί της χέρι, το σύμβολο της σωτήριας πλεύσης του πιστού προς το λιμάνι, τον Παράδεισο.

Ξεχωριστού ενδιαφέροντος και επίκαιρος έως σήμερα, είναι ο τύπος της θάλασσας που εμφανίζεται στα μεταβυζαντινά χρόνια, ως αντιδάνειο δυτικό, ο τύπος της γυναίκας με την ψαρίσια ουρά, της γοργόνας, ο οποίος δηλώνει τη διπλή ιδιότητα, θετική και αρνητική, του φυσικού στοιχείου: είναι το αρχέγονο κακοποιό αλλά και ζωοποιό ον που υμνεί τον Δημιουργό στους Αίνους, είναι η γοργόνα της λαϊκής μυθολογίας που ταυτίζεται με την αδελφή του Αλέξανδρου, είναι η πλανεύτρα θάλασσα που ταυτίζεται με τη νοσταλγία.

Τα ίδια χαρακτηριστικά διατηρεί η θάλασσα και στη νεότερη τέχνη. Πηγή έμπνευσης ταυτισμένη με το ταξίδι, το άγνωστο και το φόβο που αυτό γεννά, την αθανασία, την επιθυμητή επικοινωνία που ενώνει τους ανθρώπους, αποδόθηκε με τρόπο μαγικό στις γοργόνες με τα ξέπλεκα μαλλιά του Θεόφιλου, στις γυάλινες μπλε επιφάνειες του Σπύρου Βασιλείου, στα αφαιρετικά καΐκια του Γεράσιμου Στέρη. Είναι η προστάτρια των θαλασσινών, η όψη η τρομερή των φυσικών στοιχείων, ο καημός των ξενιτεμένων που μια θάλασσα τους πέρασε στην άλλη στεριά.

Μαγδαληνή Παρχαρίδου-Αναγνώστου (2002)

Βιβλιογραφία

ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ, ΡG 64, στ. 19-22.
Λεξικό Βιβλικής Θεολογίας, Αθήνα 1980.
ΠΟΠΗ ΖΩΡΑ, «Η γοργόνα εις την ελληνικήν λαϊκήν τέχνην», Παρνασσός 2 (1960) σ. 331-365.
ΦΑΙΔΩΝ ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ, «Περί τα βυζαντινά φορέματα», Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός, τ. ς΄, Αθήνα 1955, σ. 267-294.
HENRY MAGUIRE, Earth and Ocean. The terrestrial World in Early Byzantine Art, Pennsylvania State University Press, 1987.
PAVLE MIJOVIČ, «La personnification de la Mer dans le Jugement Dernier à Gračanica», Χαριστήριον εις Aναστάσιον K. Oρλάνδον, 4. Aθήναι 1967-68, σ. 208-219, πίν. LXXI-LXXVI.
ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΑΛΛΑΣ, H «θάλασσα» των Εκκλησιών. Συμβολή εις την ιστορίαν του χριστιανικού βωμού και την μορφολογίαν της λειτουργίας, Αθήνα 1952.
ΜΑΥ VIEILLARD-TROIEKOUROFF, «Sirènes-poissons carolingiennes», CA 19 (1969), σ. 61-82.

Πολυμέσα

Βίντεο

Δίστιχα της θάλασσας

Εκπομπή «Σήμερα με την Άννα» (MEGA, 2002)

Συντελεστές

Συντελεστές παραγωγής

  • Δόμνα Σαμίου (Έρευνα, Επιλογή, Μουσική επιμέλεια),
  • Τασία Παπανικολάου (Βοηθός παραγωγής),
  • Γιώργος E. Παπαδάκης (Μουσικός σύμβουλος),
  • Σωκράτης Σινόπουλος (Μουσικός σύμβουλος)

Συντελεστές ήχου

  • Χρήστος Κοσμάς (Ηχολήπτης),
  • Ανδρέας Μαντόπουλος (Ηχολήπτης),
  • Χαράλαμπος Μπλαζουδάκης (Ηχολήπτης),
  • Γιάννης Συγλέτος (Ηχολήπτης),
  • Γιώργος E. Παπαδάκης (Επεξεργασία ήχου),
  • Πέτρος Σιακαβέλλας (Επεξεργασία ήχου),
  • Γιάννης Συγλέτος (Επεξεργασία ήχου)

Συντελεστές εντύπου

  • Γιάννης Κ. Λύρας (Κείμενα),
  • Μαγδαληνή Παρχαρίδου - Αναγνώστου (Κείμενα),
  • Μιράντα Τερζοπούλου (Κείμενα),
  • Αγγέλα Λάγκου (Αγγλική μετάφραση),
  • Τζον Λίθαμ (John Leatham) (Αγγλική μετάφραση),
  • Γιάννης Κ. Λύρας (Αγγλική μετάφραση),
  • Solange Matthey (Γαλλική μετάφραση),
  • Γεωργία Παπαγεωργίου (Επιμέλεια κειμένων),
  • Λίκα Φλώρου (Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων)

Τραγούδι

  • Δόμνα Σαμίου (Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά, Τρεις καλογέροι Κρητικοί, Να τα ταξιδέψω θέλω, Καράβι καραβάκι, Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ), Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Δίστιχα της θάλασσας, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Αν δεις καράβι να περνά, Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς, Τριάντα καράβια αρμένιζαν, Κινήσανε τρεις λυγερές, Νανούρισμα),
  • Κώστας Αντιμισιάρης (Μια κόρη από την Αμοργό),
  • Νίκος Γιαμαρέλος (Η τράτα μας η κουρελού),
  • Βαγγέλης Δημούδης (Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια, Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε),
  • Μιχάλης Ζωγραφίδης (Ναυτόπουλο ψυχομαχεί),
  • Σπύρος Κούκος (Σε καινούργια βάρκα μπήκα),
  • Γιάννης Κ. Λύρας (Να τα ταξιδέψω θέλω),
  • Δημήτρης Μαντζούρης (Γιω Μαργιώ),
  • Παντελής Μαντζούρης (Κάτω στο γιαλό),
  • Νίκος Οικονομίδης (Ο μισεμός είναι καημός),
  • Κατερίνα Παπαδοπούλου (Βαρέθηκα μανούλα μου, Όλους τους μήνες τους θέλω),
  • Γιώργος Παπαδόπουλος (Νεραντζούλα φουντωμένη),
  • Στεφανία Σαμακοβίτη (Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά),
  • Ηλίας Υφαντίδης (Κάτω σην Άσπρην Θάλασσαν),
  • Δημήτρης Φαλκής (Κακλαμάνικο)

Χορωδία

  • Ομάδα Ανδρών από το Τρίκερι Μαγνησίας (Η τράτα μας η κουρελού),
  • Ομάδα ανδρών από την Κάρπαθο (Ναυτόπουλο ψυχομαχεί),
  • Χορωδία του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου (Κάτω στο γιαλό, Σε καινούργια βάρκα μπήκα, Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ), Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Γιω Μαργιώ, Κινήσανε τρεις λυγερές)

Κλαρίνο

  • Θοδωρής Γεωργόπουλος (Κινήσανε τρεις λυγερές)

Φλογέρα

  • Θοδωρής Γεωργόπουλος (Νεραντζούλα φουντωμένη, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά)

Καβάλι

  • Θοδωρής Γεωργόπουλος (Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Γκάιντα

  • Γιάννης Ντομπρίδης (Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια)

Τσαμπούνα

  • Θεολόγος Γρύλλης (Κουρσάρικος),
  • Αντώνης Ζωγραφίδης (Ναυτόπουλο ψυχομαχεί),
  • Γιάννης Τσαμπανάκης (Μια κόρη από την Αμοργό)

Βιολί

  • Νίκος Οικονομίδης (Νεραντζούλα φουντωμένη, Βαρέθηκα μανούλα μου, Καράβι καραβάκι, Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Δίστιχα της θάλασσας, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Αν δεις καράβι να περνά, Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς, Ο μισεμός είναι καημός, Καβοντορίτικος, Καλαφάτικο, Όλους τους μήνες τους θέλω, Κινήσανε τρεις λυγερές, Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Λύρα Θράκης

  • Σπύρος Κούκος (Σε καινούργια βάρκα μπήκα),
  • Σωκράτης Σινόπουλος (Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Πολίτικη λύρα

  • Σωκράτης Σινόπουλος (Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά, Τρεις καλογέροι Κρητικοί, Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ))

Λύρα Πόντου

  • Ηλίας Υφαντίδης (Κάτω σην Άσπρην Θάλασσαν)

Λύρα Δωδεκανήσου

  • Μιχάλης Ζωγραφίδης (Ναυτόπουλο ψυχομαχεί),
  • Νίκος Νικολάου (Μια κόρη από την Αμοργό)

Κανονάκι

  • Πάνος Δημητρακόπουλος (Τρεις καλογέροι Κρητικοί, Αν δεις καράβι να περνά)

Τοξωτός ταμπουράς

  • Σωκράτης Σινόπουλος (Τρεις καλογέροι Κρητικοί),
  • Φαχρεττίν Τσιμενλί (Fahrettin Çimenli) (Αν δεις καράβι να περνά)

Λάφτα

  • Σωκράτης Σινόπουλος (Κάτω στο γιαλό, Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά, Τρεις καλογέροι Κρητικοί, Βαρέθηκα μανούλα μου, Να τα ταξιδέψω θέλω, Καράβι καραβάκι, Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Δίστιχα της θάλασσας, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Αν δεις καράβι να περνά, Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς, Ο μισεμός είναι καημός, Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια, Κουρσάρικος, Όλους τους μήνες τους θέλω, Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Σαντούρι

  • Αγγελίνα Τκάτσεβα-Σταθοπούλου (Βαρέθηκα μανούλα μου, Καράβι καραβάκι, Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς, Ο μισεμός είναι καημός)

Λαούτο

  • Γιώργος Ζωγραφίδης (Ναυτόπουλο ψυχομαχεί),
  • Γιώργος Πρωτόπαπας (Μια κόρη από την Αμοργό),
  • Κώστας Φιλιππίδης (Κάτω στο γιαλό, Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά, Νεραντζούλα φουντωμένη, Βαρέθηκα μανούλα μου, Να τα ταξιδέψω θέλω, Καράβι καραβάκι, Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Δίστιχα της θάλασσας, Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε, Αν δεις καράβι να περνά, Ηθέλησεν ο κυρ Βοριάς, Ο μισεμός είναι καημός, Καβοντορίτικος, Καλαφάτικο, Όλους τους μήνες τους θέλω, Κινήσανε τρεις λυγερές, Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Νέι

  • Βολκάν Γιλμάζ (Volkan Yilmaz) (Αν δεις καράβι να περνά)

Νταούλι

  • Βαγγέλης Καρίπης (Κακλαμάνικο, Κάτω σην Άσπρην Θάλασσαν, Νεραντζούλα φουντωμένη, Σε καινούργια βάρκα μπήκα, Κινήσανε τρεις λυγερές)

Τουμπί

  • Βαγγέλης Καρίπης (Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά)

Τουμπελέκι

  • Βαγγέλης Καρίπης (Καράβι καραβάκι, Πάνω σ’ βουνί θε ν’ ανεβώ, Αν δεις καράβι να περνά, Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια, Κουρσάρικος, Όλους τους μήνες τους θέλω, Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε)

Μπεϊντίρ

  • Βαγγέλης Καρίπης (Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ)),
  • Γιώργος E. Παπαδάκης (Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά, Τρεις καλογέροι Κρητικοί, Να τα ταξιδέψω θέλω)

Ντέφι

  • Γιώργος E. Παπαδάκης (Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά)

Ζίλια

  • Βαγγέλης Καρίπης (Να τα ταξιδέψω θέλω)

Πληροφορητής/τρια

  • Δημήτρης Βλάσκος (Σε καινούργια βάρκα μπήκα),
  • Φιλίσια Βουρτζούμη (Θέλω ν’ ανέβω στα ψηλά),
  • Νίκος Γιαμαρέλος (Η τράτα μας η κουρελού),
  • Γιώργος Δεμερτζής (Στ’ς παπαδιάς τα παραθύρια),
  • Νικόλας Λαμπρινουδάκης (Γιω Μαργιώ),
  • Παράσχος Μανίκας (Γιω Μαργιώ),
  • Ζαχαρίας Μικέδης (Βαρέθηκα μανούλα μου),
  • Ασινού Μπούνια (Αν δεις καράβι να περνά),
  • Αμαλία Παπαστεφάνου (Ο μισεμός είναι καημός),
  • Γιάννης Παρίσης (Νύχτα ήταν που φιλιόμαστε),
  • Ευαγγελία Σαραντηνούδη (Τρεις Καλογέροι Κρητικοί (Τεριρέμ)),
  • Γιώργος Τζίτζος (Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά),
  • Δημήτρης Φαλκής (Κάτω στο γιαλό, Κακλαμάνικο)

Αναφορές

rootstime_badge
Ένα ακόμη ένα μαργαριτάρι γνήσιας δημοτικής μουσικής
1 Ιουλίου 2020 www.rootstime.be
difono_badge--2
«Η θάλασσα δεν είναι μόνο για να την κολυμπάμε..»
1 Αυγούστου 2002 Περιοδικό Δίφωνο
ethnos_badge
Η Δόμνα Σαμίου τραγουδά την κυρά-Θάλασσα
24 Μαΐου 2002 Εφημερίδα Έθνος
pa097_badge_yiorgos_e_papadakis
Για τα τραγούδια της Κυρα-Θάλασσας
2002 Σημείωμα για την έκδοση του δίσκου Της Κυρα-Θάλασσας

Σχόλια Μελών

0 Σχόλια

Κάντε ένα σχόλιο


μέχρι 2000 χαρακτήρες
Κάντε εισαγωγή για να προσθέσετε σχόλιο

Δείτε επίσης

rootstime_badge
Ένα ακόμη ένα μαργαριτάρι γνήσιας δημοτικής μουσικής
1 Ιουλίου 2020 www.rootstime.be
d23_badge
Τραγούδι
Ήρθαν τα Κρητικά παιδιά
ν-Ήρθαν, μα λεν , ήρθαν τα Κρητικά, Κρητικά παιδιά ν-ήρθαν τα Κρητικά-να παιδιά, τα ’μορφοπαλικά-να-ρια, τα ’μορφα και τα ν...
d20_badge
Τραγούδι
Όλοι πάνε στην εκκλησά
Όλοι πάνε, για το Χριστό, όλοι πάνε στην εκκλησά για το Χριστόν Ανέστη και στον καλό το Λόγο. Και μένα στέλνουν στο γιαλό κ...
d23_badge
Τραγούδι
Όλους τους μήνες τους θέλω
Όλους, όλους τους μήνες τους θέλω, κι όλους τους καλοθέλω, ωχ , το Μά- τράβα το χορό, ωχ , το Μάρτη μήνα δε θέλω το Μάρτη μ...
d17_badge
Τραγούδι
Όλους τους μήνες τους θέλω
Όλους, όλους τους μήνες τους θέλω κι όλους τους καλοθέλω ωχ, το Μά- τράβα το χορό, ωχ, το Μάρτη μήνα δε θέλω. Το Μάρτη μήνα...
d26_32_badge
Τραγούδι
Η θάλασσα με γέρασε
Η θάλασσα με γέρασε, μα ’γω την καμαρώνω θυμούμαι τη στη στρώση μου, κλαίω και δε μερώνω. Το Αιγαίο κι αν ’γριεύει το νησι...
d23_badge
Τραγούδι
Η τράτα μας η κουρελού
Η τράτα μας η κουρελού η χιλιομπαλωμένη, όλο τηνε μαζεύαμε μα ήταν ξεσκισμένη. Η τράτα μας, γκιόσα,1 δεν έχ’ πανιά, γκιόσα...
d26_17_badge
Τραγούδι
Ηπούλησα τη βάρκα μου
Ηπούλησα τη βάρκα μου εις τη Θεσσαλονίκη κι ωσότου νά ’βγω μες στη Χιος, δεν είχα μεταλίκι.1 Ε, βίρα μια, στα πανιά ε, βίρ...
973_badge_rmp45_067_2
Τραγούδι
Θάλασσα απ' όλα τα νερά
Θάλασσα απ' όλα τα νερά και τα ποτάμια πίνεις κι από τα παλικάρια μας κανένα δεν αφήνεις. Έγια - μόλα, έγια - λέσα αχ, βρε...
d23_badge
Τραγούδι
Κακλαμάνικο
Κακλαμάνικος χορός, κολοκ’θένιος τύμπανος1. Στα παλιά τα Τρίκερι, Κακλαμάνοι χόρευαν, λέγανε κι ένα τραγούδι: Κακλαμάνε ...
d14_badge
Τραγούδι
Καράβι ένι το σπίτι μου
Καράβι ένι1 το σπίτι μου, θάλασσα η αυλή μου και του βοριά τα κύματα είναι παρηγοριά μου. Ξενούτσικος ψυχομαχεί στου καραβι...
779_badge_rmp45_061_2
Τραγούδι
Ο μισεμός είναι καημός
Το Μαρούλι Έρι, ο μισεμός είναι καημός, το κατευόδιο ζάλη έρι, και το καλωσορίσατε, αχ Μαρούλι1, είναι χαρά μεγάλη. Η μηχανή ’ναι η μά...
d23_badge
Τραγούδι
Ο μισεμός είναι καημός
Το Μαρούλι Έρι, ο μισεμός είναι καημός, το κατευόδιο ζάλη έρι, και το καλωσορίσατε, αχ Μαρούλι1, είναι χαρά μεγάλη. Η μηχανή ’ναι η μά...
d14_badge
Τραγούδι
Σελίμ
Αρμάτωσε η σαντάλα μας Aρμάτωσ’ η σαντάλα1 μας, έλεσα για λέσα και πάει να βολάξει,2 έλεσα για λέσα έλι για μόλι γιάσα ίσα χω: Bρε χάιντε, βρε χ...
d23_badge
Τραγούδι
Τ’ Αρμένου γιός πινέθηκε
Τ’ Αρμένου γιος πινέθηκε, γαλανά ματάκια μ’ κι έμορφα σ’ ένα, σ’ ένα πασά κι αφέντη, λάλει, λάλει καλό μ’ αηδόνι. – Αφέντη ...
  • Κεντρική σελίδα
  • Όροι χρήσης
  • Επικοινωνία
  • Δομή ιστοχώρου
Ακολουθήστε μας
  • Facebook
  • YouTube
Εγγραφή στο Newsletter
Αρχή
© 2010-2014 Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Powered by TOOLIP Web Content Management Σχεδίαση και Ανάπτυξη από την EWORX S.A.