Περιεχόμενα

Βιντεοσκοπημένη η παράσταση που δόθηκε στο Ηρώδειο, στις 11 Οκτωβρίου 2005. Παρουσιάζονται θεατροποιημένα τραγούδια και δρώμενα που σχετίζονται με τον αγροτικό κύκλο. Με αφετηρία το φθινόπωρο, έναρξη του εργατικού και εκκλησιαστικού χρόνου, ταξιδεύει τον θεατή νοητά βοηθώντας τον να  ανακαλύψει όχι μόνο μουσικές αλλά και λατρευτικές παραδόσεις που θεωρούνται λησμονημένες.

Τραγούδια

  • 1. Αυγή τσ' αυγής Κρήτη
  • 2. Άσπρο πουλάκι κάθεται Μακεδονία
  • 3. Λαγκάδι ξερολάγκαδο Στερεά Ελλάδα
  • 4. Βγήκα ψηλά στον Έλυμπο Θεσσαλία
  • 5. Μπαίνω μες στ' αμπέλι Στερεά Ελλάδα
  • 6. Αμπέλι μου πλατύφυλλο Πελοπόννησος
  • 7. Ντο τα πρες κοτσίδε τε Στερεά Ελλάδα
  • 8. Λεμονάκι μυρωδάτο Στερεά Ελλάδα
  • 9. Χειμώνας κι ο χινόπωρος Στερεά Ελλάδα
  • 10. Έβγα ήλιε μ' έβγα Πελοπόννησος
  • 11. Περιβόλι μ' οργωμένο Στερεά Ελλάδα
  • 12. Βιολέτα του Γιονάρη Σποράδες
  • 13. Εψές με την αστροφεγγιά Ήπειρος
  • 14. Φώτα το φεγγαράκι μου Πελοπόννησος
  • 15. Σαράντα πέντε λεμονιές Μακεδονία
  • 16. Κάλεσμα
  • 17. Πάνω σε κείνο το βουνό Μακεδονία
  • 18. Για έβγα καλέ πιθερά Μακεδονία
  • 19. Τυλιγμένη στα φιλιά Μακεδονία
  • 20. Χασαπιά Μακεδονία
  • 21. Βαγγελίτσα Μακεδονία
  • 22. Ταξίμι με τοξωτό ταμπουρά
  • 23. Σγουρέ βασιλικέ μου Μικρά Ασία
  • 24. Ποταμέ, τζάνεμ ποταμέ μου Ανατολικό Αιγαίο
  • 24. Όλα τα πουλάκια ζυγά-ζυγά Πελοπόννησος
  • 25. Η κορ' εξέβεν σο παρχάρ Πόντος
  • 26. Σέρρα Πόντος
  • 27. Κότσαρι Πόντος
  • 27. Πέρτικαν εμέρωνα Δωδεκάνησα
  • 28. Ήλιε μου, ίντα σου 'καμα Ανατολικό Αιγαίο
  • 29. Χιτζαϊρι Στερεά Ελλάδα
  • 30. Μοϊνά Νενά Στερεά Ελλάδα
  • 31. Λεπενιώτικο Καγκέλι Στερεά Ελλάδα
  • 32. Αγιόγιαννης Θράκη
  • 33. Κλήδονας
  • 34. Σήμερα γάμος γίνεται Ανατολικό Αιγαίο
  • 35. Μήλο μου κόκκινο Μακεδονία
  • Παραγωγή: Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
  • Έτος έκδοσης: 2007
  • Τύπος: DVD
  • Χορηγός: Alfred Kärcher GmbH & Co. KG

Kείμενα

Καλωσόρισμα

της Δόμνας Σαμίου

Ο λαός μας έχει κάνει τα πάντα τραγούδι˙ κάθε σημαντική εκδήλωση αλλά και κάθε μικρή, καθημερινή δραστηριότητα: από τη γέννηση ως το θάνατο, από το νανούρισμα ως το μοιρολόι. Ανάμεσα σ' αυτά τα τραγούδια, όπως είναι φυσικό, πολλά είναι αφιερωμένα στην αγάπη και σχεδόν πάντα συνδέονται με τη φύση και τις ομορφιές της.

Στα παλιότερα χρόνια η φύση αποτελούσε αντικείμενο λατρείας και δέους για τον άνθρωπο, όχι εμπόδιο στα σχέδιά του, όχι στόχο καταστρεπτικής μανίας. Στις μέρες μας όλο και πιο συχνά ακούμε για πλημμύρες, για μεγάλες πυρκαγιές δασών, για οικολογικές καταστροφές.

Αιτία; Η απληστία του σημερινού ανθρώπου, το χάσιμο της επαφής με το πολύτιμο, πανέμορφο φυσικό περιβάλλον.

Με αυτό το δίσκο ακτίνας, λοιπόν, θέλω να υπενθυμίσω και να υπογραμμίσω ότι για τους ανθρώπους πριν από μας που έφτιαξαν τα τραγούδια που παρουσιάζουμε εδώ οι συνεργάτες μου κι εγώ, η φύση συγκέντρωνε όλες τις ομορφιές του κόσμου που μας περιβάλλει: από το «φεγγάρι που φωτάει ως το πρωί» ως το «μαργαριταροσπαρμένο περιβόλι», από το «ψιλόλιγνο κυπαρίσσι» ως τα πολύχρωμα άνθη του αγρού.

Ακόμα και για να αναφερθεί στα πιο αγαπημένα του πρόσωπα, ο λαός δανειζότανε στοιχεία από τον φυσικό κόσμο: «πέρδικά μου πλουμιστή» - «σγουρέ βασιλικέ μου» - «βιολέτα μ' ανθισμένη»... η κοπέλα. «Σταυραετός» - «ψηλό κυπαρίσσι» ή «ορμητικός ποταμός»... ο νέος.

Θαυμάζω απεριόριστα τους στίχους και τις μελωδίες που εμπνεύστηκαν απλοί συνάνθρωποί μας και θέλησα να μοιραστώ μαζί σας την ομορφιά αυτών των τραγουδιών που συγκέντρωσα: διαφορετικά για κάθε εποχή του χρόνου, για κάθε περίσταση, για κάθε περιοχή. Θέλησα να σας θυμίσω ότι τότε οι άνθρωποι αγαπούσαν και σέβονταν τη φύση και το περιβάλλον.

Δόμνα (2005)

... Γιατί η κάθε εποχή έχει τα τραγούδια της

της Ζωής Ν. Μάργαρη

Κοινό τόπο αποτελεί σήμερα η αντίληψη πως ο άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από το φυσικό κόσμο, μολονότι εξακολουθεί να εξαρτάται έμμεσα και άμεσα από αυτόν. Παρά ταύτα, ενώ τα χρόνια περνούν και οι «καιροί αλλάζουν» πολλά από τα σύγχρονα έθιμα υπογραμμίζουν την αέναη αγωνία για την επίτευξη κοινών στόχων, φύσης και ανθρώπου.

Τελετουργικά «αντέτια» που στοχεύουν στην ομαλή διάβαση από την μία εποχή στην άλλη, με κύριο μέλημα την ευγονία και την ευκαρπία, πραγματοποιούνται σε όλο τον ελλαδικό χώρο. Τελετές-ιερουργοί που φαινομενικά αγνοούν το βαθύτερο νόημα των «ξέφρενων οργιαστικών» δρώμενων διατηρώντας με δωρική ολιγάρκεια τα στοιχεία των παλιών, διενεργούν συμφιλιωτικά μεταξύ εμψύχων και αψύχων.

Τα έθιμα που με προσαρμοστική πλεύση αναμορφώνονται, προκαλώντας συχνά τις αντιδράσεις των μεγαλυτέρων, δεν απομακρύνονται από το κύριο σκοπούμενο που συνταιριάζει το μαγικό κύκλο της βλάστησης και αυτό του εργατικού μόχθου. Η άρρηκτη σχέση του ανθρώπου με το φυσικό κόσμο που εκφράζεται από ένα ποικιλότατο σύνολο δοξασιών, πρακτικών και καλλιτεχνικών δημιουργημάτων. Εθιμικές τελετουργίες και δρώμενα, ταιριασμένα με τα ανάλογα τραγούδια, αναδεικνύουν την πολυσήμαντη διάδραση υλικού και άυλου κόσμου για την κατόρθωση «του καλού».

Η λαϊκή σοφία, εκφρασμένη μέσα από μύθους, θρύλους και παραδόσεις οδηγεί τα βήματα συγχρόνων μυστών σε νέες επιτελέσεις.

Με αφετηρία το φθινόπωρο που σηματοδοτεί την έναρξη του εργατικού αλλά και του εκκλησιαστικού χρόνου μπορούμε, αν περιδιαβούμε τον ελλαδικό χώρο ακούγοντας τραγούδια συνδυασμένα με τα ανάλογα δρώμενα, να ταξιδέψουμε νοητά στο χώρο και το χρόνο. Θα ανακαλύψουμε όχι μόνο μουσικές αλλά και σύγχρονες λατρευτικές παραδόσεις που θεωρούσαμε ανύπαρκτες η λησμονημένες. 

Με αφετηρία Σεπτεμβριανά έθιμα του αγροτικού κύκλου όπως τα «πολυσπόρια» το «αστρολόγισμα» και το «ροδίτη» θα φτάσουμε στα έθιμα του φθινοπωρινού τρύγου που πραγματοποιούνται ακόμα και σήμερα -σύμφωνα με τις κοινωνικές επιταγές του κύκλου του μόχθου- και σε αστικές περιοχές όπως τα Μεσόγεια Αττικής.

Ακολουθώντας την πορεία του κύκλου του χρόνου θα συναντήσουμε τις γονιμικές φυσιολατρικές τελετουργίες του χειμώνα, που κορυφώνονται με τις δωδεκαμερίτικες ζωόμορφες μεταμφιέσεις και τις γαμήλιες αναπαραστάσεις του βορειοελλαδικού χώρου.

Το δεύτερο, εαρινό μέρος του χρόνου, αφιερωμένο στην αναγέννηση της φύσης κατακλύζεται από τις ανοιξιάτικες γιορτές της υπαίθρου. Τελετουργικοί μαγικο-ευετηριακοί αγερμοί όπως τα χελιδονίσματα αναγγέλλουν την έλευση του «Φυτευτή» και του νέου φωτός. Σαρακοστιανά και πασχαλινά έθιμα, διττές εκφάνσεις της αρμονικής σύνδεσης εκκλησιαστικών και λαϊκών ανακλαστικών εθίμων, δίνουν συμβολική ανακούφιση στις μεταφυσικές ανησυχίες των ανθρώπων.

Τα Καλαματιανά αερόστατα της σαρακοστής, ως αλληγορικοί ταξιδευτές του αναγεννημένου φωτός μυούν στην ανανέωση της ζωής, ενώ τα μαγιάτικα δρώμενα των Μεγαρέων συναρτούν την αναγέννηση φύσης και ανθρώπων. Η «αναστημένη» φύση συμπυκνωμένα απεικονιζόμενη στα πρωτομαγιάτικα επινίκια στεφάνια, συνταιριάζεται με τη νίκη του φωτός στα εορταστικά δρώμενα του θερινού Ηλιοστασίου.

Τα φωτολατρικά έθιμα του Αϊ-Γιάννη του Κλήδονα, οι πανηγυρικές θερινές εκδηλώσεις, κατακλείδες του μαγικού βλαστικού-αγροτικού κύκλου, ολοκληρώνουν το ταξίδι μέσα από τις λαϊκές τελετουργίες-ευχές για την ευόδωση των γονιμικών στόχων.

Έτσι, τα δρώμενα και το τραγούδημα, ως μέσα έκφρασης και μετάδοσης της λαϊκής σοφίας, μπορούν να θυμίσουν στους παλιούς και να μυήσουν τους νεότερους στα μυστήρια του παραδοσιακού, κοινού «φυσικού» κόσμου.

«Τα τραγούδια, συνταιριάζοντας το λόγο με το μέλος, παρουσιάζουν ένα άριστο μέτρο παρομοίωσης ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση» *.

Ζωή Ν. Μάργαρη (2005)

(*) Λουκάτος Δημήτριος. 1977. Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης.

 

Πολυμέσα

Βίντεο

Συντελεστές

Τραγουδιστές

Μουσικοί

Χορός

Συντελεστές παραγωγής

Συντελεστές εντύπου

  • Ζωή N. Μάργαρη (Κείμενα),
  • Μιχάλης Ελευθερίου (Αγγλική μετάφραση),
  • Κωνσταντίνα Ανανίδη (Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων),
  • Χριστίνα Κατσίχτη (Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων),
  • Μαρίνα Ορφανίδου (Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων),
  • Θωμάς Παπανικολάου (Καλλιτεχνική επιμέλεια εντύπων)

Σχόλια Μελών

0 Σχόλια

Κάντε ένα σχόλιο


μέχρι 2000 χαρακτήρες
Κάντε εισαγωγή για να προσθέσετε σχόλιο

Δείτε επίσης

d24_badge
Τραγούδι
Άσπρο πουλάκι κάθεται
ν-Άσπρο πουλά- ν άσπρο πουλά- ν-άσπρο πουλάκι, ρούσα μ’, κάθεται ν-άσπρο πουλάκι κάθεται σε πράσινο κλαδάκι ν-άσπρο πουλάκ...
d26_36_badge
Τραγούδι
Ήρχεν ο Μάης
Ήρχεν ο Μάης κι είπε μου να πα- να πα να (ν)του θερίσω μα ’γω για το χατήρι (ν)του δεν πα- δεν πάω για να μαυρίσω. Μάη μο...
d24_badge
Τραγούδι
Όλα τα πουλάκια ζυγά-ζυγά
Όλα τα πουλάκια, κι αμάν-αμάν, όλα τα πουλάκια ζυγά-ζυγά, όλα τα πουλάκια ζυγά-ζυγά, τα χελιδονάκια ζευγαρωτά. Το ’ρημο τ...
d24_badge
Τραγούδι
Απάνω στην τριανταφυλλιά
’Κεί απάνω στη, κι αμάν-αμάν-αμάν ’κεί απάνω στην τριανταφυλλιά ’κεί απάνω στην τριανταφυλλιά έφτιασε η πέρδικα φωλιά. Κι...
d20_badge
Τραγούδι
Απρίλ’ Aπρίλη μ’ δροσερέ
Απρίλ’ Απρίλη μ’ δροσερέ, Γιώργη μου και γραμματικέ Μάη μου λελουδιασμένε, Γιώργη μου γραμματισμένε. Όλο τον κόσμο γιόμοσες...
d24_badge
Τραγούδι
Κοντούλα λεμονιά
Μωρή κοντού- μωρή κοντούλα λεμονιά με τα πολλά λεμό- λεμόνια, Βησσανιώτισσα δε σ’ είδα ψες κι αρρώστησα κι ούτε γιατρό δε ...
d24_badge
Τραγούδι
Μέσα σ’ ώριο περιβόλι
Μέσα σ’ ώριο περιβόλι δάφνη και μυρτιά μαλώνει κι η μυρτιά, βρ’ αμάν-αμάν, κι η μυρτιά ’λεγε της δάφνης... Κι η μυρτιά ’λε...
d20_badge
Τραγούδι
Μαρία πάει για πασχαλιές
Μαρία πάει για πασχαλιές, λάλησ’ αηδόνι μ’ λάλησι πασχαλίτσις να μαζέψει, μες στ’ αμπέλια στα χουράφια. Μαζώνουντας τις πασ...
d24_badge
Τραγούδι
Πέρτικαν εμέρωνα
Πέρτικα, πέρτικα, πέρτικαν εμέρωνα πέρτικαν εμέρωνα, τον Απρίλη και τον Μά’. Κι όσον την εμέρωνα, τόσο μου ’γκριαζεν1 κακά....
d24_badge
Τραγούδι
Περιβόλι μ’ οργωμένο
Περιβό- περιβόλι μου, περιβόλι μ’ οργωμένο, περιβόλι μ’ οργωμένο, μαργαριταροσπαρμένο. Έχεις γύρω-γύρω αλτάνες1, και στη μέ...
d24_badge
Τραγούδι
Περιβόλι ν-είχα η πάπια
Περιβόλι ν-είχα, η πάπια μ’, περιβόλι ν-είχα περιβόλι ν-είχα νεραντζοσπαρμένο. Νεραντζοσπαρμένο, η πάπια μ’, νεραντζοσπαρμέ...
d24_badge
Τραγούδι
Ποταμέ, τζάνεμ ποταμέ μου
Ποταμέ, τζάνεμ ποταμέ μου, ποταμέ, ποταμέ μ’ όταν γεμίζεις. Ποταμέ, ποταμέ μ’ όταν γεμίζεις και βαρείς, και βαρείς και κυμ...
d20_badge
Τραγούδι
Τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη
Η λαφίνα Τώρα, μαρή, τώρα, τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη, τώρα είν’ το καλοκαίρι τώρα είν’ το καλοκαίρι ...
d24_badge
Τραγούδι
Φώτα το φεγγαράκι μου
Άντε, φώτα, καλέ, φώτα, φώτα το φεγγαράκι μου φώτα το φεγγαράκι μου, να πάω στην αγάπη μου. Φώτα ψηλά και χαμηλά γιατ’ είν...