Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις Γιαγιάδες... βωμολόχοι
Γιαγιάδες... βωμολόχοι
Κρίστη Στασινοπούλου, Περιοδικό, Ήχος & Hi-Fi, 1999
Κείμενο
(απόσπασμα άρθρου)
Τα Αποκριάτικα που κυκλοφόρησαν το Φεβρουάριο του 1994 από τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου ήλθαν να συμπληρώσουν αυτό το κενό. Πρόκειται για μια καταγραφή άκρως αυθεντικών στιγμών αποκριάτικου γλεντιού και τραγουδιού από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Οι ηχογραφήσεις των τραγουδιών έγιναν από την ίδια τη Δόμνα Σαμίου στον Τύρναβο, στην Κοζάνη, στο Δρυμό Ελασσόνας και σε κάποιες ταβέρνες της Αθήνας. Εκτός από τις παραπάνω περιοχές, η συλλογή περιλαμβάνει και κομμάτια που τραγουδιούνται τις Απόκριες στη Νάξο, την Κάρυστο, την Κάρπαθο, τη Πάτμο, τη Χίο, την Καστοριά, την Εύβοια, τη Ρούμελη, την 'Ηπειρο. Είκοσι τρία «ανίερα -ιερά» τραγούδια που ακούγοντάς τα, άλλοι κοκκινίζουν, άλλοι παρασύρονται στην... ιεροτελεστία της Άνοιξης και άλλοι... ξεκαρδίζονται στα γέλια.
Χωρίς να θέλω με τίποτα να μειώσω τη σοβαρότητα του θέματος, πρέπει να παραδεχθώ ότι όντως είναι αδύνατο να συγκρατήσεις το γέλιο σου ακούγοντας τις βραχνές, τσιριχτές φωνές κάποιων γιαγιάδων να προφέρουν τραγουδιστά και να επαναλαμβάνουν εν χορώ λέξεις και φράσεις που, αν τόλμαγε να τις ξεστομίσει το εγγονάκι τους θα του έβαζαν... πιπέρι στο στόμα. Πώς το τρίβουν το πιπέρι είναι άλλωστε και ο τίτλος ενός από τα πιο γνωστά αποκριάτικα τραγούδια που συνοδεύεται από το χορό «πιπέρι», ένα χορό με κινήσεις του σώματος άκρως άσεμνες, που αναπαριστούν ολοκάθαρα τη... σπορά της γης.
Πολύ πριν αρχίσει να γίνεται της μόδας η εντελώς ξενέρωτη, «προοδευτική» άποψη ότι στα σχολεία πρέπει να καθιερωθεί μάθημα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, τα εγγονάκια εκείνων των αθυρόστομων (τις Απόκριες μόνο) γιαγιάδων που τραγουδούσαν ξέφρενα, περιγράφοντας ερωτικές σκηνές και ιστορίες, μάθαιναν μέσα σε κείνα τα γλέντια «όλα όσα θα θέλανε να μάθουν γύρω από το σεξ και δεν τολμούσαν να ρωτήσουν».
Για να μη σας σοκάρω (!), ας μην αναφέρω εδώ κάποιους άλλους τίτλους τραγουδιών που περιλαμβάνονται σ' αυτή την τόσο σημαντική συλλογή της Δόμνας Σαμίου. Πρόκειται πάντως για άκρως ρυθμικά, χορευτικά και όχι μόνο, τραγούδια με απλή δομή και έντονο διονυσιακό χαρακτήρα. Τα άσεμνα λόγια, τα τσακίσματα των φωνών και τα ρυθμικά επιφωνήματα μέσα από τα ηχεία του στερεοφωνικού, σε μεταφέρουν ξαφνικά από το σαλόνι του σπιτιού σου σε ένα διονυσιακό πάρτι στην ύπαιθρο.
Τα Αποκριάτικα κυκλοφορούν σε διπλό δίσκο βινυλίου και σε CD. Και οι δύο εκδόσεις περιλαμβάνουν ένα άκρως καλαίσθητο πολυσέλιδο, ελληνοαγγλικό ένθετο με πολλές χαρακτηριστικές των γλεντιών φωτογραφίες, με τους στίχους των τραγουδιών και με τρία ενδιαφέροντα κείμενα του φιλόλογου Μιχάλη Κοπιδάκη, του εθνομουσικολόγου Λάμπρου Λιάβα και της λαογράφου Μιράντας Τερζοπούλου. Χωρίς να είμαι από κείνους τους συντηρητικά μανιακούς υπέρ του βινυλίου και κατά των CD (άραγε υπάρχουν ακόμη τέτοιοι σήμερα;), θεωρώ ότι αυτό το συγκεκριμένο ένθετο είναι πιο «χορταστικό», πιο θεαματικό σε μέγεθος δίσκου τριάντα τριών στροφών.
Αν λοιπόν έχετε βαρεθεί τους λάτιν ρυθμούς και τα τραγούδια που ξεχύνονται από τα ραδιόφωνα και από τα ηχεία των κλαμπ και των πάρτι κατά τη διάρκεια των Αποκριών, φροντίστε φέτος, όσοι δεν τα έχετε πάρει χαμπάρι, να ακούσετε Tα Αποκριάτικα στο σπίτι σας ή και σε κάποιο πάρτι. Το γλέντι που θα ακολουθήσει θα είναι σίγουρα πιο γήινο, πιο αυθεντικό και με πολύ γέλιο. Το γέλιο, η κοροϊδία και η χαλαρότητα είναι άλλωστε άκρως επιθυμητά και επιβεβλημένα αυτές τις μέρες που προαναγγέλουν τον ερχομό της άνοιξης.
Το ίδιο και ο χορός. Και αν δυσκολεύεστε (όπως είναι φυσικό και συχνά... αντιαισθητικό) να μιμηθείτε τις υπέροχες εκείνες λάτιν κινήσεις των γοφών που κάνουν οι καλλίγραμμες Βραζιλιανές στα καρναβάλια της χώρας τους, δεν πειράζει. Ίσως κάνας παππούς από την Ηπειρο μπορέσει να σας δείξει «πώς το τρίβουν το πιπέρι», βοηθώντας σας έτσι να πλουτίσετε την κινησιολογική γκάμα και τις χορευτικές φιγούρες σας.
«Χορέψτε, χορέψτε», λοιπόν, «παπούτσια μη λυπάστε», όπως προτρέπουν τα αποκριάτικα τραγούδια. Γιατί, «τούτ' η γης που την πατούμε / όλοι μέσα θε να μπούμε». Και γιατί, όπως έλεγε ένας άλλος γέρος από το Σοχό Μακεδονίας: «Αν θα γίνουν πετυχημένα τα καρναβάλια, θα είναι και η χρονιά πετυχημένη. Αν δε γίνουν, δε θα βρέξει ο θεός. Και μετά, ούτε στάχυα ούτε καλαμπόκια ούτε τίποτα!» Μόνο μεταλλαγμένες ντομάτες, ψεύτικη σόγια και προκάτ, «εντός των ορίων» διασκέδαση, συμπληρώνω εγώ. Καλές Απόκριες!
Δίσκοι
Πολυμέσα
Εικόνες

Γιαγιάδες... βωμολόχοι
Κρίστη Στασινοπούλου , Περιοδικό , Ήχος & Hi-Fi , 1999