• Αυξήστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Μειώστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Ελληνικά
  • English

Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Μενού
  • Η ζωή της
    • Η ζωή της
    • Περιεχόμενα
      • Η ζωή της
      • Βιογραφία
      • Μια ζωή σαν παραμύθι
      • Είπαν για τη Δόμνα και το έργο της
    • richmenu_01
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Άστεγη στα Δεκεμβριανά
      richmenu
      richmenu_02
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Κοντά στον Σίμωνα Καρά
      richmenu
      richmenu_03
      Σωκράτης Σινόπουλος
      Σχέση μαθητείας και αλληλοσεβασμός
      richmenu
  • Το έργο της
    • Το έργο της
    • Περιεχόμενα
      • Το έργο της
      • Δισκογραφία
      • Κατάλογος τραγουδιών
      • Συναυλίες
      • To «Μουσικό Οδοιπορικό»
      • Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις
      • Συνεργάτες
      • Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      • Μουσικές επιλογές
    • richmenu_kalanta
      Μουσικές Επιλογές
      Κάλαντα για μικρούς και μεγάλους
      richmenu
      richmenu_ton_akriton--3
      Νέα Έκδοση
      Των Ακριτών και των Αντρειωμένων
      richmenu
      richmenu_nikos_papavramidis
      Συνεργάτες
      Νίκος Παπαβραμίδης
      richmenu
      pa623_main_nikos_stefanidis--2
      Συνεργάτες
      Νίκος Στεφανίδης (1890-1983)
      richmenu
  • Ο Σύλλογος
    • Ο Σύλλογος
    • Περιεχόμενα
      • Ο Σύλλογος
      • Ποιοί είμαστε
      • Δραστηριότητες
      • Εκδόσεις του Συλλόγου
      • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • 1η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 2η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 3η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
      • Χορηγοί και Δωρητές
      • Σχετικοί σύνδεσμοι
    • t3_press_1x1
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      16 & 17 Οκτωβρίου 2021 - Θόλος ΚΠΙΣΝ
      association_richmenu_el_v3
      Δραστηριότητες
      Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      richmenu richmenu
      richmenu_trian2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      28 & 29 Σεπτεμβρίου 2019 - Ξέφωτο ΚΠΙΣΝ
      richmenu
      trian_main_v1--2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      21 & 22 Οκτωβρίου 2017 MMA
      richmenu
  • Η Xορωδία
    • Η Xορωδία
    • Περιεχόμενα
      • Η Xορωδία
      • Τα μαθήματα
      • Οι δάσκαλοι
      • Τα νέα μας
    • richmenu_choir1
      Η χορωδία
      Έξι κάλαντα από το αρχείο της Δόμνας
      richmenu
      richmenu_choir3
      Η χορωδία
      Η ιστορία της
      richmenu
      richmenu_choir4
      Οι δάσκαλοι
      Κατερίνα Παπαδοπούλου
  • Ενημέρωση
  • Επικοινωνία
Είσοδος Εμφάνιση/Απόκρυψη Φόρμας Αναζήτησης

Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις Τραγουδώντας την Άνοιξη

  • Διάδοση στο Facebook
  • Διάδοση στο Twitter
  • Διάδοση στο Google
  • Αποστολή με Email

Τραγουδώντας την Άνοιξη

Ο επιμένων ελληνικά

Κριτική, Λάμπρος Λιάβας, Εφημερίδα, Ελευθεροτυπία, 07/04/1998

Κείμενο

(απόσπασμα)

Μπροστά σε μια «νέα τάξη», όπου έχουμε χάσει τη βιωματική σχέση κι επικοινωνία με τη φύση, περνώντας πλέον απότομα από το χειμώνα στο καλοκαίρι, είναι πραγματικά δώρα ζωής τα ερεθίσματα εκείνα που μας επανασυνδέουν με τα σύμβολα και τις αξίες της γης και της γονιμότητας, της επικοινωνίας και της συμφιλίωσης. Οι παραδοσιακές κοινωνίες είχαν σοφά οργανώσει τον κύκλο της ζωής των ανθρώπων, αλλά και τον ετήσιο κύκλο μέσα από συνήθειες, έθιμα και τελετουργίες, όπου κυρίαρχη θέση κατείχαν το τραγούδι, η μουσική, ο χορός.

Η Δόμνα Σαμίου, με τη βαθιά ευαισθησία, τη γνώση και το σεβασμό προς τη λαϊκή μας παράδοση, μεταγγίζει αυτή την αίσθηση, αυτή την πολύτιμη εμπειρία ζωής, σε μια δισκογραφική σειρά με το γενικό τίτλο: «Τα τραγούδια στον κύκλο του χρόνου».

Η προσπάθεια αυτή, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής που φέρει τ' όνομα της, ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια μ' έναν δίσκο που τάραξε τα νερά: Τ’ Αποκριάτικα. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η Δόμνα Σαμίου εργάστηκε ακατάπαυστα, οργώνοντας την Ελλάδα για να συλλέξει το υλικό που περιλαμβάνει στη νέα έκδοση που συνεχίζει τον κύκλο του χρόνου: στα Πασχαλινά με τον εύγλωττο υπότιτλο Ανοιξιάτικα τραγούδια του Θανάτου και της Ανάστασης. 

Πρόκειται για μια εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση, η οποία περιλαμβάνει δύο ψηφιακούς δίσκους [...], καθώς κι ένα περιεκτικό βιβλίο με τους στίχους των κομματιών και αναλυτική παρουσίαση του περιεχομένου και της λειτουργίας τους από τη λαογράφο-εθνολόγο Μιράντα Τερζοπούλου και την κινησιολόγο Ζωή Μάργαρη.

Ο καθένας από τους δύο δίσκους της έκδοσης διατηρεί το δικό τους «κλίμα», που συνδέεται με το ύφος και το ήθος των περιστάσεων που αντιπροσωπεύει. Ξεκινώντας από τα τραγούδια για την έναρξη της Σαρακοστής, που σηματοδοτούν τη μετάβαση από τη μια περίοδο στην άλλη:

Οι Αποκριές περάσανε, τι άλλο καρτερούμε,
περικαλέστε το Θεό καλή Λαμπρή να δούμε.

Από δω και μπρος αρχίζει ο ρόλος των γυναικών, σαν ιέρειες που διακονούν τα τρία μεγάλα Μυστήρια της ζωής: τη Γέννηση, τον Έρωτα, το Θάνατο. Όπως επισημαίνει η Μιράντα Τερζοπούλου, σε αντίθεση με τα δρώμενα των Χριστουγέννων και της Αποκριάς, ο εθιμικός κύκλος της άνοιξης ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στη δικαιοδοσία των γυναικών. Η ταύτιση της γυναίκας με τη γη, σε συνδυασμό με την ιδέα του θανάτου που υπόκειται στις ιερουργίες τόσο των μεταμφιεσμένων φαλλοφόρων ανδρών του χειμώνα όσο και των θρηνωδών γυναικών της άνοιξης αναδεικνύει τη γη ως υποδοχέα των νεκρών σωμάτων, αλλά και ως μήτρα και τροφοδότρια της ζωής. Η γονιμοποιητική συμβολική «δράση» των φαλλικών χειμωνιάτικων εθίμων δίνει τώρα τους καρπούς της. Τα ανοιξιάτικα γυναικεία έθιμα πλαισιώνουν και υποβοηθούν τη συμβολική «αντιδραση» της γης ως ζωοποιού μήτρας, που αναγεννά ό,τι (ως σπόρος) έχει θαφτεί στο νωπό της χώμα.

Τελετουργίες και τραγούδια, λοιπόν, της άνοιξης και του φωτός, με κυρίαρχο στοιχείο την αναγέννηση, «πιο συγκλονιστική από την ίδια τη γέννηση!»

Ο Θεός πεθαίνει, ενώ ο κόσμος ξαναγεννιέται, κηδεύεται μέσα στην οργιαστική ανθοφορία της φύσης, θάβεται κάτω από σωρούς λουλουδιών. Θάνατος γονιμοποιός, στον οποίο απαντά η ενιαύσια αναβλάστηση, ανανεώνοντας κάθε άνοιξη μια υπόσχεση αιωνιότητας.

Στα κοριτσίστικα έθιμα και στ' αγροτικά παιχνίδια που επιβίωναν έως πρόσφατα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, βλέπουμε να διατηρούνται με έντονη θεατρικότητα οι αρχαίες καταβολές, που πέρασαν και στις νεότερες χριστιανικές λαϊκές τελετουργίες. Ορισμένα απ' αυτά (όπως ο Ζαφείρης από το Ζαγόρι ή τα τραγούδια των «Λαζαρίνων» από τη Βόρεια Ελλάδα) περιλαμβάνονται στην έκδοση της Δόμνας Σαμίου, διασώζοντας πολύτιμα τεκμήρια, που απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση.

Το ίδιο ισχύει και με το «μοιρολόι της Παναγιάς», το μακροσκελές λόγιο τραγούδι, που αφηγείται τα πάθη όπως τα βίωσαν η Παναγία και οι γυναίκες και τραγουδιόταν συνήθως τη Μεγάλη Πέμπτη ή τη Μ. Παρασκευή από τις γυναίκες γύρω από τον Επιτάφιο. Είναι η πρώτη δισκογραφική έκδοση, όπου βρίσκουμε συγκεντρωμένες εννέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παραλλαγές, που απηχούν με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο την αίσθηση των ημερών:

Σήμερο μαύρος ουρανός, σήμερο μαύρη μέρα...

Μια απ' αυτές τις παραλλαγές μάλιστα όπως και το τραγούδι της Σαρακοστής προέρχονται από την ιδιαίτερη πατρίδα της Δόμνας, το Μπαϊντίρι της Μικράς Ασίας και με συγκίνηση θυμάται να τα τραγουδούν η μητέρα και οι φιλενάδες της στις προσφυγικές καλύβες της Καισαριανής. Οι μουσικές αυτές μνήμες συμπληρώνονται και από την «ηχητική ατμόσφαιρα» της περιφοράς του Επιταφίου και της Ανάστασης, για να καταλήξουμε σε κάποιες ακόμη πολύ ειδικές και χαρακτηριστικές περιπτώσεις:

Ο χορός των παπάδων, που χορευόταν στην Κέρκυρα, με στίχους ταιριαστούς:

...στους ουρανούς χορός και σχόλη, τον κρατούν οι Αποστόλοι. Δώδεκα είναι και στο μέτρος, σέρνει τον χορόν ο Πέτρος, πιάνει ο Παύλος τον Ανδρέα και οι άλλοι οι εννέα...

Τα τραγούδια της «της κούνιας», που συμπλήρωναν τα πασχαλινά συμπόσια. Όπως και οι «αιώρες« στ' αρχαία Ανθεστήρια, δεμένες συμβολικά σε χλωρά κλωνάρια δέντρων, κουνούσαν τις νέες κοπέλες σε μιαν ακόμη επίκληση για τη γονιμότητα:

Εδώ σ' αυτή τη γειτονιά είν' ένα περιστέρι
του χρόνου να ξανάρθουμε να το ’
βρομε με ταίρι.

Η πρώτη αυτή ενότητα κλείνει με  Τα Ρουσάλια , τα Κάλαντα της Δευτέρας του Πάσχα στα Μέγαρα Αττικής, που επιβεβαιώνουν την αίσθηση των ημερών, διατηρώντας το όνομα από την αρχαία ρωμαϊκή νεκρική γιορτή.

Στο δεύτερο δίσκο της έκδοσης περνάμε στα χορευτικά πλέον τραγούδια της περιόδου, με μια χορταστική επιλογή σκοπών απ' όλη την Ελλάδα (Πελοπόννησο, Στερεά, Μακεδονία, Ήπειρο, Θράκη, Μικρά Ασία, Προποντίδα, Πόντο, Σκιάθο, Εύβοια, Κυκλάδες, Κρήτη και Δωδεκάνησα). Η Ζωή Μάργαρη επισημαίνει ότι οι χοροί της περιόδου συνδυάζονται με ειδικά τραγούδια, χωρίς μουσικά όργανα και με απλά βήματα συγκεντρώνουν όλο το χωριό σε μια σχεδόν υποχρεωτική συμμετοχή, που θεωρείται αναγκαία για την εφημερία όλης της κοινότητας.

Ελάτε να χορέψουμε, κοντούρες (παπούτσια) μη λυπάστε,
γιατί θα φύγει η Πασχαλιά και θα την πιθυμάτε

Ένα γοητευτικό πασχαλινό μουσικό ταξίδι στο πραγματικό «Πάσχα των Ελλήνων», που δεν έχει καμία σχέση με τις φολκλορικές φιέστες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία θυμούνται υποκριτικά το δημοτικό τραγούδι κάθε 25η Μαρτίου και Λαμπρή.

Είναι οι τελετουργίες των Νεοελλήνων, που επιμένουν ακόμη μέσα στην ανοιξιάτικη φύση να «συντρώγουν, να συνπίνουν, ν' ανακαλούν τα πρέποντα τραγούδια για τους αργόσυρτους ιερούς χορούς, να επικοινωνούν με τους ξενιτεμένους, ν' ανασυγκροτούν την κοινότητά τους. Οι μεγάλοι θυμούνται, οι νέοι μυούνται, οι γυναίκες ιερουργούν. Αποτίοντας εν τέλει μέσα από τους φυσιολατρικούς τους πανηγυρισμούς φόρο τιμής σε οικείους και θεϊκούς νεκρούς, καταπατούν το θάνατο, δοξάζουν τη ζωή, υπερβαίνουν το τελεσίδικο, αποδεχόμενοι τη συμμετοχή τους σε μιαν αέναη ανακύκλωση και επιστροφή».

Αυτό είναι το μήνυμα που φέρνουν τα Πασχαλινά της Δόμνας Σαμίου σ' όλους όσοι βρίσκονται παραδομένοι στη... χειμέρια νάρκη του καταναλωτικού τους μικρόκοσμου. Αλλά δεν αρκεί μόνο να έχουν αυτιά να το ακούσουν. Πρέπει και να το τραγουδήσουν, να το χορέψουν, να το βιώσουν:

... Οποιος το λέει σώζεται κι όποιος τ' ακούει αγιάζει

Δίσκοι

d20_badge
Τα Πασχαλιάτικα
CD

Πολυμέσα

Εικόνες

d20_press_eleftherotypia--3
Τραγουδώντας την Άνοιξη

Κριτική , Λάμπρος Λιάβας , Εφημερίδα , Ελευθεροτυπία , 7 Απριλίου 1998

Δείτε επίσης

d20_badge
Δίσκος
Τα Πασχαλιάτικα
CD
d20_badge
Τραγούδι
Άκουσ’ ισύ προυτουσυρτή
ν-Ακούσ’ ισύ- ν-ακούσ’ ισύ- ν’ακούσ’ ισύ προυτουσυρτή ν-ακούσ’ ισύ προυτουσυρτή κ’ ισύ προυτουκαγκελευτή. Κ’ ισύ προυτουκαγ...
x004_badge
Τραγούδι
Αγιώρ' Αγιώρ' αφέντη μου
Αγιώρ’ Αγιώρ’ αφέντη μου κι αφέντη καβαλάρη Αρματωμένε με σπαθί και με χρυσό κοντάρι Άγγελος είσαι στη θωριά, κι άγιος στη ...
d20_badge
Τραγούδι
Ανήμιρα την Πασχαλιά
ν-Ανήμιρα, μα λέει ν-ανήμιρα ν-ανήμιρα, Γιώργη μ’, την Πασχαλιά κι στουν καλόν τουν λόγου, βρε Γιώργη μου κι στουν καλόν τ...
d20_badge
Τραγούδι
Γιε μου γιατί δε λούζεσαι
Του κριματισμένου – Γιε μου γιατί δε λούζεσαι, παιδί μου δεν αλλάζεις παιδί μου δεν αλλάζεις είναι παιδί μου Πασχαλιά, να πας να μεταλάβεις ...
d20_badge
Τραγούδι
Κάτω στον κάμπο τον πλατύ
Η Ζερβοπούλα Κάτω στον κάμπο τον πλατύ, που ’ν’ τα, μωρέ, που ’ν’ τα πολλά λελούδια εκεί μαζέ- το Ρηνάκι μου, εκεί μαζεύοντ’ οι ξανθιές....
d20_badge
Τραγούδι
Πάλι ν-εβγήκαν στο χορό
Πάλι ν-εβγήκαν στο χορό τέσσερα μαύρα μάτια που σαϊτεύουν τις καρδιές, τις κάνουνε κομμάτια. Ένα τραγούδι θα σου ’πω, πουλί...
d20_badge
Τραγούδι
Σήμερα Xριστός Aνέστη
Σήμερα μαύρα μου μάτια, σήμερα Χριστός Ανέστη σήμερα Χριστός Ανέστη και στους ουρανούς ευρέθη. Σήμερα μαύρα μου μάτια, σήμε...
d20_badge
Τραγούδι
Σήμερα Γιώργη μ’ Πασχαλιά
Σήμερα Γιώργη μ’ Πασχαλιά, Γιωργάκη μ’, Γιωργάκη μ’ σήμερα πανηγύρι, Γιωργάκη μ’ και λεβέντη μ’. Σήμερ’ αλλάζουν τα παιδιά ...
d20_badge
Τραγούδι
Σήμερα Δέσπω μ’ Πασχαλιά
– Σήμερα Δέσπω μ’ Πασχαλιά, σήμερα Δέσπω μ’ Πασχαλιά, σήμερα ’ν’ άσπρη μέρα, βγήκαν οι νύφες στο χορό, κοράσια στο σεργιάν’...
badge_simera_christos_anesti
Μουσικές Επιλογές
Σήμερα Χριστός Ανέστη!
Τέσσερα πασχαλινά τραγούδια από τη δισκογραφία της Δόμνας Σαμίου Τα τραγούδια Σήμερα Χριστός Ανέστη και Σαν τη Μεγάλην Πασχαλιά είναι από τον δίσκο Τα Πασχαλιάτικα. Ο σκοπός Θερμιώτικο συ...
d08_badge
Τραγούδι
Σαράντα πέντε μάστοροι
Της Άρτας το γεφύρι Σαράντα πέντε μάστοροι, ματάκια μου κι εξήντα μαθητούδια, πού πας καρδιά καμέ[νη] καμάρα ν-έχτιζαν γιαλό, καμάρα θεμελιώνου...
d23_04_badge_stayri_stayri
Τραγούδι
Σταύρι σταύρι βότανε
Σταύρι σταύρι βότανε και Χριστέ βασιλικέ, μπήκα μες στον κήπο σου και στο περιβόλι σου, έμασα τα ίτσια1 σου και τα πασχα...
d27_badge
Τραγούδι
Της Άρτας το γεφύρι
Κάτω στην άκρη του γιαλού Κάτω στην ά- κάτω στην ά- κάτω στην άκρη του γιαλού στην τέλειωση του κόσμου, στην τέλειωση του κόσμου, εκεί γεφύ- ν-εκεί γ...
d20_47_badge
Το τραγούδι του Αϊ-Γιώργη
Ο Αϊ-Γιώργης, ο πιο τιμημένος άγιος της ανατολικής Εκκλησίας είναι ο άγιος-μαχητής ενάντια στο κακό και την αδικία, προστάτης...
  • Κεντρική σελίδα
  • Όροι χρήσης
  • Επικοινωνία
  • Δομή ιστοχώρου
Ακολουθήστε μας
  • Facebook
  • YouTube
Εγγραφή στο Newsletter
Αρχή
© 2010-2014 Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Powered by TOOLIP Web Content Management Σχεδίαση και Ανάπτυξη από την EWORX S.A.