• Αυξήστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Μειώστε το μέγεθος της γραμματοσειράς
  • Ελληνικά
  • English

Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Μενού
  • Η ζωή της
    • Η ζωή της
    • Περιεχόμενα
      • Η ζωή της
      • Βιογραφία
      • Μια ζωή σαν παραμύθι
      • Είπαν για τη Δόμνα και το έργο της
    • richmenu_01
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Άστεγη στα Δεκεμβριανά
      richmenu
      richmenu_02
      Μια ζωή σαν παραμύθι
      Κοντά στον Σίμωνα Καρά
      richmenu
      richmenu_03
      Σωκράτης Σινόπουλος
      Σχέση μαθητείας και αλληλοσεβασμός
      richmenu
  • Το έργο της
    • Το έργο της
    • Περιεχόμενα
      • Το έργο της
      • Δισκογραφία
      • Κατάλογος τραγουδιών
      • Συναυλίες
      • To «Μουσικό Οδοιπορικό»
      • Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις
      • Συνεργάτες
      • Το αρχείο της Δόμνας Σαμίου
      • Μουσικές επιλογές
    • richmenu_kalanta
      Μουσικές Επιλογές
      Κάλαντα για μικρούς και μεγάλους
      richmenu
      richmenu_ton_akriton--3
      Νέα Έκδοση
      Των Ακριτών και των Αντρειωμένων
      richmenu
      richmenu_nikos_papavramidis
      Συνεργάτες
      Νίκος Παπαβραμίδης
      richmenu
      pa623_main_nikos_stefanidis--2
      Συνεργάτες
      Νίκος Στεφανίδης (1890-1983)
      richmenu
  • Ο Σύλλογος
    • Ο Σύλλογος
    • Περιεχόμενα
      • Ο Σύλλογος
      • Ποιοί είμαστε
      • Δραστηριότητες
      • Εκδόσεις του Συλλόγου
      • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
        • 1η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 2η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
        • 3η συνάντηση νέων συγκροτημάτων παραδοσιακής μουσικής
      • Χορηγοί και Δωρητές
      • Σχετικοί σύνδεσμοι
    • t4_richmenu
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      Πρόσκληση
      Πρόσκληση
      t3_press_1x1
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      16 & 17 Οκτωβρίου 2021 - Θόλος ΚΠΙΣΝ
      richmenu_trian2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      28 & 29 Σεπτεμβρίου 2019 - Ξέφωτο ΚΠΙΣΝ
      richmenu
      trian_main_v1--2
      Της Τριανταφυλλιάς τα Φύλλα
      21 & 22 Οκτωβρίου 2017 MMA
      richmenu
  • Η Xορωδία
    • Η Xορωδία
    • Περιεχόμενα
      • Η Xορωδία
      • Τα μαθήματα
      • Οι δάσκαλοι
      • Τα νέα μας
      • Εγγραφή στα μαθήματα
    • richmenu_choir1
      Η χορωδία
      Έξι κάλαντα από το αρχείο της Δόμνας
      richmenu
      richmenu_choir3
      Η χορωδία
      Η ιστορία της
      richmenu
      richmenu_choir4
      Οι δάσκαλοι
      Κατερίνα Παπαδοπούλου
  • Επικοινωνία
  • Ενημέρωση
    • Ενημέρωση
    • Τα νέα του ΚΣΔΜ Δόμνα Σαμίου
    • Τα νέα της Χορωδίας
Είσοδος Εμφάνιση/Απόκρυψη Φόρμας Αναζήτησης

Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Δημοσιεύματα και συνεντεύξεις Τραγουδώντας την Άνοιξη

  • Διάδοση στο Facebook
  • Διάδοση στο Twitter
  • Διάδοση στο Google
  • Αποστολή με Email

Τραγουδώντας την Άνοιξη

Ο επιμένων ελληνικά

Κριτική, Λάμπρος Λιάβας, Εφημερίδα, Ελευθεροτυπία, 07/04/1998

Κείμενο

(απόσπασμα)

Μπροστά σε μια «νέα τάξη», όπου έχουμε χάσει τη βιωματική σχέση κι επικοινωνία με τη φύση, περνώντας πλέον απότομα από το χειμώνα στο καλοκαίρι, είναι πραγματικά δώρα ζωής τα ερεθίσματα εκείνα που μας επανασυνδέουν με τα σύμβολα και τις αξίες της γης και της γονιμότητας, της επικοινωνίας και της συμφιλίωσης. Οι παραδοσιακές κοινωνίες είχαν σοφά οργανώσει τον κύκλο της ζωής των ανθρώπων, αλλά και τον ετήσιο κύκλο μέσα από συνήθειες, έθιμα και τελετουργίες, όπου κυρίαρχη θέση κατείχαν το τραγούδι, η μουσική, ο χορός.

Η Δόμνα Σαμίου, με τη βαθιά ευαισθησία, τη γνώση και το σεβασμό προς τη λαϊκή μας παράδοση, μεταγγίζει αυτή την αίσθηση, αυτή την πολύτιμη εμπειρία ζωής, σε μια δισκογραφική σειρά με το γενικό τίτλο: «Τα τραγούδια στον κύκλο του χρόνου».

Η προσπάθεια αυτή, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Καλλιτεχνικού Συλλόγου Δημοτικής Μουσικής που φέρει τ' όνομα της, ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια μ' έναν δίσκο που τάραξε τα νερά: Τ’ Αποκριάτικα. Στο διάστημα που μεσολάβησε, η Δόμνα Σαμίου εργάστηκε ακατάπαυστα, οργώνοντας την Ελλάδα για να συλλέξει το υλικό που περιλαμβάνει στη νέα έκδοση που συνεχίζει τον κύκλο του χρόνου: στα Πασχαλινά με τον εύγλωττο υπότιτλο Ανοιξιάτικα τραγούδια του Θανάτου και της Ανάστασης. 

Πρόκειται για μια εξαιρετικά επιμελημένη έκδοση, η οποία περιλαμβάνει δύο ψηφιακούς δίσκους [...], καθώς κι ένα περιεκτικό βιβλίο με τους στίχους των κομματιών και αναλυτική παρουσίαση του περιεχομένου και της λειτουργίας τους από τη λαογράφο-εθνολόγο Μιράντα Τερζοπούλου και την κινησιολόγο Ζωή Μάργαρη.

Ο καθένας από τους δύο δίσκους της έκδοσης διατηρεί το δικό τους «κλίμα», που συνδέεται με το ύφος και το ήθος των περιστάσεων που αντιπροσωπεύει. Ξεκινώντας από τα τραγούδια για την έναρξη της Σαρακοστής, που σηματοδοτούν τη μετάβαση από τη μια περίοδο στην άλλη:

Οι Αποκριές περάσανε, τι άλλο καρτερούμε,
περικαλέστε το Θεό καλή Λαμπρή να δούμε.

Από δω και μπρος αρχίζει ο ρόλος των γυναικών, σαν ιέρειες που διακονούν τα τρία μεγάλα Μυστήρια της ζωής: τη Γέννηση, τον Έρωτα, το Θάνατο. Όπως επισημαίνει η Μιράντα Τερζοπούλου, σε αντίθεση με τα δρώμενα των Χριστουγέννων και της Αποκριάς, ο εθιμικός κύκλος της άνοιξης ανήκει σχεδόν αποκλειστικά στη δικαιοδοσία των γυναικών. Η ταύτιση της γυναίκας με τη γη, σε συνδυασμό με την ιδέα του θανάτου που υπόκειται στις ιερουργίες τόσο των μεταμφιεσμένων φαλλοφόρων ανδρών του χειμώνα όσο και των θρηνωδών γυναικών της άνοιξης αναδεικνύει τη γη ως υποδοχέα των νεκρών σωμάτων, αλλά και ως μήτρα και τροφοδότρια της ζωής. Η γονιμοποιητική συμβολική «δράση» των φαλλικών χειμωνιάτικων εθίμων δίνει τώρα τους καρπούς της. Τα ανοιξιάτικα γυναικεία έθιμα πλαισιώνουν και υποβοηθούν τη συμβολική «αντιδραση» της γης ως ζωοποιού μήτρας, που αναγεννά ό,τι (ως σπόρος) έχει θαφτεί στο νωπό της χώμα.

Τελετουργίες και τραγούδια, λοιπόν, της άνοιξης και του φωτός, με κυρίαρχο στοιχείο την αναγέννηση, «πιο συγκλονιστική από την ίδια τη γέννηση!»

Ο Θεός πεθαίνει, ενώ ο κόσμος ξαναγεννιέται, κηδεύεται μέσα στην οργιαστική ανθοφορία της φύσης, θάβεται κάτω από σωρούς λουλουδιών. Θάνατος γονιμοποιός, στον οποίο απαντά η ενιαύσια αναβλάστηση, ανανεώνοντας κάθε άνοιξη μια υπόσχεση αιωνιότητας.

Στα κοριτσίστικα έθιμα και στ' αγροτικά παιχνίδια που επιβίωναν έως πρόσφατα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, βλέπουμε να διατηρούνται με έντονη θεατρικότητα οι αρχαίες καταβολές, που πέρασαν και στις νεότερες χριστιανικές λαϊκές τελετουργίες. Ορισμένα απ' αυτά (όπως ο Ζαφείρης από το Ζαγόρι ή τα τραγούδια των «Λαζαρίνων» από τη Βόρεια Ελλάδα) περιλαμβάνονται στην έκδοση της Δόμνας Σαμίου, διασώζοντας πολύτιμα τεκμήρια, που απειλούνται άμεσα με εξαφάνιση.

Το ίδιο ισχύει και με το «μοιρολόι της Παναγιάς», το μακροσκελές λόγιο τραγούδι, που αφηγείται τα πάθη όπως τα βίωσαν η Παναγία και οι γυναίκες και τραγουδιόταν συνήθως τη Μεγάλη Πέμπτη ή τη Μ. Παρασκευή από τις γυναίκες γύρω από τον Επιτάφιο. Είναι η πρώτη δισκογραφική έκδοση, όπου βρίσκουμε συγκεντρωμένες εννέα εξαιρετικά ενδιαφέρουσες παραλλαγές, που απηχούν με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο την αίσθηση των ημερών:

Σήμερο μαύρος ουρανός, σήμερο μαύρη μέρα...

Μια απ' αυτές τις παραλλαγές μάλιστα όπως και το τραγούδι της Σαρακοστής προέρχονται από την ιδιαίτερη πατρίδα της Δόμνας, το Μπαϊντίρι της Μικράς Ασίας και με συγκίνηση θυμάται να τα τραγουδούν η μητέρα και οι φιλενάδες της στις προσφυγικές καλύβες της Καισαριανής. Οι μουσικές αυτές μνήμες συμπληρώνονται και από την «ηχητική ατμόσφαιρα» της περιφοράς του Επιταφίου και της Ανάστασης, για να καταλήξουμε σε κάποιες ακόμη πολύ ειδικές και χαρακτηριστικές περιπτώσεις:

Ο χορός των παπάδων, που χορευόταν στην Κέρκυρα, με στίχους ταιριαστούς:

...στους ουρανούς χορός και σχόλη, τον κρατούν οι Αποστόλοι. Δώδεκα είναι και στο μέτρος, σέρνει τον χορόν ο Πέτρος, πιάνει ο Παύλος τον Ανδρέα και οι άλλοι οι εννέα...

Τα τραγούδια της «της κούνιας», που συμπλήρωναν τα πασχαλινά συμπόσια. Όπως και οι «αιώρες« στ' αρχαία Ανθεστήρια, δεμένες συμβολικά σε χλωρά κλωνάρια δέντρων, κουνούσαν τις νέες κοπέλες σε μιαν ακόμη επίκληση για τη γονιμότητα:

Εδώ σ' αυτή τη γειτονιά είν' ένα περιστέρι
του χρόνου να ξανάρθουμε να το ’
βρομε με ταίρι.

Η πρώτη αυτή ενότητα κλείνει με  Τα Ρουσάλια , τα Κάλαντα της Δευτέρας του Πάσχα στα Μέγαρα Αττικής, που επιβεβαιώνουν την αίσθηση των ημερών, διατηρώντας το όνομα από την αρχαία ρωμαϊκή νεκρική γιορτή.

Στο δεύτερο δίσκο της έκδοσης περνάμε στα χορευτικά πλέον τραγούδια της περιόδου, με μια χορταστική επιλογή σκοπών απ' όλη την Ελλάδα (Πελοπόννησο, Στερεά, Μακεδονία, Ήπειρο, Θράκη, Μικρά Ασία, Προποντίδα, Πόντο, Σκιάθο, Εύβοια, Κυκλάδες, Κρήτη και Δωδεκάνησα). Η Ζωή Μάργαρη επισημαίνει ότι οι χοροί της περιόδου συνδυάζονται με ειδικά τραγούδια, χωρίς μουσικά όργανα και με απλά βήματα συγκεντρώνουν όλο το χωριό σε μια σχεδόν υποχρεωτική συμμετοχή, που θεωρείται αναγκαία για την εφημερία όλης της κοινότητας.

Ελάτε να χορέψουμε, κοντούρες (παπούτσια) μη λυπάστε,
γιατί θα φύγει η Πασχαλιά και θα την πιθυμάτε

Ένα γοητευτικό πασχαλινό μουσικό ταξίδι στο πραγματικό «Πάσχα των Ελλήνων», που δεν έχει καμία σχέση με τις φολκλορικές φιέστες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, τα οποία θυμούνται υποκριτικά το δημοτικό τραγούδι κάθε 25η Μαρτίου και Λαμπρή.

Είναι οι τελετουργίες των Νεοελλήνων, που επιμένουν ακόμη μέσα στην ανοιξιάτικη φύση να «συντρώγουν, να συνπίνουν, ν' ανακαλούν τα πρέποντα τραγούδια για τους αργόσυρτους ιερούς χορούς, να επικοινωνούν με τους ξενιτεμένους, ν' ανασυγκροτούν την κοινότητά τους. Οι μεγάλοι θυμούνται, οι νέοι μυούνται, οι γυναίκες ιερουργούν. Αποτίοντας εν τέλει μέσα από τους φυσιολατρικούς τους πανηγυρισμούς φόρο τιμής σε οικείους και θεϊκούς νεκρούς, καταπατούν το θάνατο, δοξάζουν τη ζωή, υπερβαίνουν το τελεσίδικο, αποδεχόμενοι τη συμμετοχή τους σε μιαν αέναη ανακύκλωση και επιστροφή».

Αυτό είναι το μήνυμα που φέρνουν τα Πασχαλινά της Δόμνας Σαμίου σ' όλους όσοι βρίσκονται παραδομένοι στη... χειμέρια νάρκη του καταναλωτικού τους μικρόκοσμου. Αλλά δεν αρκεί μόνο να έχουν αυτιά να το ακούσουν. Πρέπει και να το τραγουδήσουν, να το χορέψουν, να το βιώσουν:

... Οποιος το λέει σώζεται κι όποιος τ' ακούει αγιάζει

Δίσκοι

d20_badge
Τα Πασχαλιάτικα
CD

Πολυμέσα

Εικόνες

d20_press_eleftherotypia--3
Τραγουδώντας την Άνοιξη

Κριτική , Λάμπρος Λιάβας , Εφημερίδα , Ελευθεροτυπία , 7 Απριλίου 1998

Δείτε επίσης

d20_badge
Δίσκος
Τα Πασχαλιάτικα
CD
d20_badge
Τραγούδι
Άκουσ’ ισύ προυτουσυρτή
ν-Ακούσ’ ισύ- ν-ακούσ’ ισύ- ν’ακούσ’ ισύ προυτουσυρτή ν-ακούσ’ ισύ προυτουσυρτή κ’ ισύ προυτουκαγκελευτή. Κ’ ισύ προυτουκαγ...
d20_badge
Τραγούδι
Όλοι πάνε στην εκκλησά
Όλοι πάνε, για το Χριστό, όλοι πάνε στην εκκλησά για το Χριστόν Ανέστη και στον καλό το Λόγο. Και μένα στέλνουν στο γιαλό κ...
d20_badge
Τραγούδι
Ανήμιρα την Πασχαλιά
ν-Ανήμιρα, μα λέει ν-ανήμιρα ν-ανήμιρα, Γιώργη μ’, την Πασχαλιά κι στουν καλόν τουν λόγου, βρε Γιώργη μου κι στουν καλόν τ...
d20_badge
Τραγούδι
Γιε μου γιατί δε λούζεσαι
Του κριματισμένου – Γιε μου γιατί δε λούζεσαι, παιδί μου δεν αλλάζεις παιδί μου δεν αλλάζεις είναι παιδί μου Πασχαλιά, να πας να μεταλάβεις ...
d20_badge
Τραγούδι
Δόξα να ’χει πάσα ημέρα
Δόξα να- δόξα νά ’χει πάσα ημέρα, δόξα νά ’χει πάσα ημέρα κι ο Υιός με τον Πατέρα και το Πνε- και το Πνεύμα το Αγίο, και τ...
d20_badge
Τραγούδι
Μαρία πάει για πασχαλιές
Μαρία πάει για πασχαλιές, λάλησ’ αηδόνι μ’ λάλησι πασχαλίτσις να μαζέψει, μες στ’ αμπέλια στα χουράφια. Μαζώνουντας τις πασ...
d27_badge
Τραγούδι
Μια Πασχαλιά, μια Κυριακή
Του κριματισμένου Μια Πασχαλιά, μια Πασχαλιά, μια Πασχαλιά, μια Κυριακή κι μια ’πίσημη ημέρα, πουλάκι μου, κι μια ’πίσημη ημέρα, πουλάκι μ’ ι...
adesmeutos_typos_badge
Πασχαλιάτικα παραδοσιακά τραγούδια με την φροντίδα της Δ. Σαμίου
31 Μαρτίου 1998 Εφημερίδα Αδέσμευτος Τύπος
d20_badge
Τραγούδι
Σήμερα Γιώργη μ’ Πασχαλιά
Σήμερα Γιώργη μ’ Πασχαλιά, Γιωργάκη μ’, Γιωργάκη μ’ σήμερα πανηγύρι, Γιωργάκη μ’ και λεβέντη μ’. Σήμερ’ αλλάζουν τα παιδιά ...
to_vima_badge
Τα «πάθη» στο δημοτικό τραγούδι
28 Απριλίου 2002 Εφημερίδα Το Βήμα
d27_badge
Τραγούδι
Της Άρτας το γεφύρι
Κάτω στην άκρη του γιαλού Κάτω στην ά- κάτω στην ά- κάτω στην άκρη του γιαλού στην τέλειωση του κόσμου, στην τέλειωση του κόσμου, εκεί γεφύ- ν-εκεί γ...
d20_47_badge
Τραγούδι
Το τραγούδι του Aϊ-Γιώργη
Άγιε μου Γιώργη αφέντη μου και γριβοκαβαλάρη, αρματωμένος με σπαθί και με χρυσό κοντάρι. Στη δόξα και στη δύναμη θέλω να σ’...
d20_badge
Τραγούδι
Τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη
Η λαφίνα Τώρα, μαρή, τώρα, τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη τώρα είν’ ο Μάης κι η άνοιξη, τώρα είν’ το καλοκαίρι τώρα είν’ το καλοκαίρι ...
d20_badge
Τραγούδι
Τώρα τις Πασχαλιόημιρις
Τώρα τις Πασχαλιό-νο-ημιρις, δεντρουλάκι μου, δεντρουλάκι μου νερ, π’ όλα, νερ, π’ όλα τρανές γιουρτάδις σεις ξανθιές, σεις...
  • Κεντρική σελίδα
  • Όροι χρήσης
  • Επικοινωνία
  • Δομή ιστοχώρου
Ακολουθήστε μας
  • Facebook
  • YouTube
Εγγραφή στο Newsletter
Αρχή
© 2010-2014 Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου
Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Powered by TOOLIP Web Content Management Σχεδίαση και Ανάπτυξη από την EWORX S.A.