Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Επεισόδιο αφιερωμένο στη μουσική παράδοση των Φαράσων της Καππαδοκίας. Η Δόμνα Σαμίου συνομιλεί με πρόσφυγες από τα Φάρασα, εγκατεστημένους στο Πλατύ Ημαθίας. Γίνονται εκτενείς αναφορές στην ιστορία, τη γεωγραφία, τη μυθολογία και τη λαογραφία των Φαράσων και της Καππαδοκίας καθώς και στη ζωή των ανθρώπων εκεί αλλά και στην Ελλάδα. Παράλληλα παρουσιάζονται τραγούδια και χοροί της περιοχής.

---

Ο γαμήλιος Χορός της Αυγίτσας ή Αβίτσας που χορεύεται μόνο από άντρες.

---

Ο κ. Αβέρκιος Καραμουρατίδης μιλά για την ιστορία της εγκατάστασης των προσφύγων στην περιοχή, τις δυσκολίες της πρώτης περιόδου και τη σημερινή ζωή.

---

Το τραγούδι του αλέσματος του πλιγουριού. Κάθε νοικοκυρά άλεθε το στάρι στον πέτρινο χερόμυλο για να ετοιμάσει το πλιγούρι της.

Σε ελεύθερη νεοελληνική απόδοση

Εγώ πηγαίνω στο μύλο, όταν με δεις χαμήλωσε
Εγώ πηγαίνω στο Ετσί (τοποθεσία), έβγα και συ από κει
Εκεί κάτω και πάνω-κάτω, στη αυλή μας από κάτω
Μ’ έχεις και δε μ’ έχεις με μια έγνοια μ' έχεις.

---

Ο Αβέρκιος Καραμουρατίδης και η Τρυφωνία Κουλερίδου χορεύουν το Χορό των Μαντιλιών. Τραγουδά ο Δημήτρης Γουλάς και παίζουν οι μουσικοί: Παντελής Φουρτουνίδης, βιολί, Δημήτρης Γουλάς, ούτι, Χρήστος Χριστιανίδης, τουμπελέκι και Κώστας Γουλάς, ντέφι.

Τσιπ σωρεύταν σου παπα-Θοδούρ το δώμα
Κρουν το τσαλγή , τσιπ γρεύουν τα σο στόμα
Τα φσαχ ήρταν φορεμένα μo τα τζιλγίδε
Στρίξανε ήφαραν  τσαι τα τσαλγίδε
Φορέσανε τα γουμάσε κσαι τσαχλάτσανε
Τα κόρτσοκκα τουζιέσταν, ισταχλάτσανε.

Σε ελεύθερη νεοελληνική απόδοση
Όλοι μαζευτήκανε στου παπα-Θόδωρου το δώμα
Όλοι παίζαν τα όργανα και όλους τούς κοιτούσαν στο στόμα
Όλα τα παλικάρια ήρθαν καλοντυμένα
Και φώναξαν τα όργανα να ρθουν κοντά τους
Φόρεσαν τα καλά τους και χαρούμενα χόρεψαν
Τα κορίτσια στολίστηκαν και όλοι ενθουσιάστηκαν.

---

Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων οι ίδιοι μουσικοί έπαιξαν και τον οργανικό Χορό των Μαντιλιών, πεταχτός - Ζεϊνόμ.

---

Ο Παντελής Φουρτουνίδης παίζει έναν παραδοσιακό σκοπό που τον ονομάζει «Σκοπό της Ζωής» και συνομιλεί με τη Δόμνα Σαμίου.

---

Τον Χορό των Σπαθιών χορεύουν οι Ανανίας Κεφαλάς και Παναγιώτης Χριστοφορίδης.

---

Τον Χορό των Κουταλιών χορεύουν οι Ανανίας Κεφαλάς και Κώστας Γουλάς

---

Ο Δημήτρης Γουλάς λέει το Τραγούδι της Νύφης

Ξύπνα, έβκην του σαβάχ  τ’ άστρον
Φόρεσ’ το νεφικό σ’, εν τζίχλα άσπρο
Μο τα τσόντε ινσάνε ήρθα κοντά σου
Μο χαλία έστρωσα τον οντά σου

Σε ελεύθερη νεοελληνική απόδοση
Ξύπνα και βρήκε το άστρο της αυγής
Φόρεσε το νυφικό σου που ‘ναι σκέτο άσπρο
Με τόσους ανθρώπους ήρθα κοντά σου
Με χαλιά έστρωσα τον οντά σου

---

Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της εκπομπής η Δόμνα Σαμιου ηχογράφησε στο Πλατύ και τους παρακάτω σκοπούς.

---

Στην Αθήνα, στον Υμηττό, έγιναν τα γυρίσματα του Πρωτοχρονιάτικου Χυτάτε να υπάμε σον Ε-Βασίλη και ο παπα-Θόδωρος Θεοδωρίδης μίλησε για την ιστορία και τα έθιμα των Φαράσων της Καππαδοκίας.

Χυτάτε να υπάμε σον Έ-Βασίλη
Να κρεμάσωμεν τα κρέτε σο σίδι
Έσσυρεν δζαι δώδζεν δζαί α γεσίλι
Τε χτες την εβίτσα σον Έ-Βασίλη
Τζάλτσεν δζούβρεν δζαι μασαίρι ν’ τα φσάξη
Έφσαξεν τα δζαι μο τον κοδευτήρι.

Κυριαλέημον, Κυριαλέησον
Έ Παναγιά μου Θεοτόκον
Θεοτόκο, Θεοτόκο
Σου Σαχ-Μούρη τη Θεοτόκο.

Απόδοση στα νεοελληνικά

Τρέξετε να πάμε στον Αϊ-Βασίλη
να κρεμάσουμε τα κρέατα στην ιτιά
Τουφέκισε και βάρεσε ένα ελάφι
απ' τα χτες την αυγή στον Άγιο Βασίλη
Έψαξε να βρει μαχαίρι να το σφάξει και δεν βρήκε
και το έσφαξε με το κλαδευτήρι.

Από το βιβλίο του του παπα-Θόδωρου Θεοδωρίδη Χυτάτε να υπάμε σον Έ-Βασίλη, Αθήνα 1972.