Μουσικό Οδοιπορικό με τη Δόμνα Σαμίου - Εύβοια, Κύμη
Μουσική εκπομπή, Τηλεόραση, ΕΡΤ, 1977
Κείμενο
Οδοιπορικό στη μουσική παράδοση της βόρειας Καρυστίας στην Εύβοια. Τραγούδια, χοροί και σκοποί από ντόπιους εκτελεστές που είναι είτε χαρακτηριστικοί τοπικοί είτε είναι επηρεασμένοι από τη μουσική παράδοση των νησιών του Αιγαίου και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Μουσικοί σταθμοί η Κύμη, ο Άγιος Ιωάννης, το Αλιβέρι, το Βίταλο, οι Καλημεριάνοι και οι Ταξιάρχες. Τα γυρίσματα της εκπομπής έγιναν τον Δεκέμβριο του 1976.
Στην Κύμη, μια παρέα Κουμιώτες τραγουδούν το τραγούδι Εγώ 'μαι 'νους ψαρά παιδί.
Μια ομάδα γυναικών τραγουδά και χορεύει τον συρτό Χορταράκι απ' το λιβάδι.
Χορταράκι απ’ το λιβάδι και νερό απ’ το πηγάδι
Μ’ έστειλαν να πάω να φέρω και το δρόμο δεν τον ξέρω
Και μου ’ρίξαν αβανιά, πως εφίλησα μια νια
’Γω δε φίλησα καμιά, ούτε Τούρκα, ούτε Ρωμιά
Μόνο μια παπαδοπούλα, όμορφη και νοστιμούλα
Που ’χε μάτια σαν ελιές, φρύδια σα δεντρογαλιές
Που ’χε τα μαλλιά μετάξι και πλεγμένα με την τάξη.
Μια παρέα από γυναίκες και άνδρες τραγουδά και χορεύει τον «κλειστό» ή «νυφικάτο», έναν κυκλικό χορό που χορεύεται μόνο στους γάμους και τους αρραβώνες, χωρίς όργανα, με δίστιχα επαινετικά για τη νύφη και τον γαμπρό.
Τραγούδια με ξεχωριστή παράδοση στην Κύμη είναι τα «μαρινιάρικα». Τα τραγούδια αυτά τα τραγουδούσαν παλαιότερα οι ναυτικοί. Είναι δίστιχα θαλασσινά ή ερωτικά και ο σκοπός τους είναι αργός, του τραπεζιού. Ένα τέτοιο μαρινιάρικο τραγούδι, το Αν δεις καράβι να περνά, λέει η Ασινού Μπούνια. Με βάση αυτήν την καταγραφή η Δόμνα Σαμίου ερμήνευσε το τραγούδι στο δίσκο της Της Κυρα-Θάλασσας
Ο Βασίλης Σταματίου στο χωριό Καλημεριάνοι της Εύβοιας λέει ένα άλλο μαρινιάρικο τραγούδι, το Ξύπνα που δεν εχόρτασες, και συνεχίζει με το ερωτικό τραγούδι Στενό μακρύ σοκάκι μου.
Λίγοι είναι οι μουσικοί που έχουν απομείνει και ζουν από το επάγγελμά τους. Στο χωριό Ταξιάρχες είναι οι μουσικοί Γιώργος Κατράκος και ο γιος του Βασίλης Κατράκος που παίζουν δυο γνωστούς σκοπούς της περιοχής, τον Καβοντορίτικο και το Πες μου γαρυφαλλάκι μου. Κατόπι, ο Βασίλης Κατράκος παίζει ένα σόλο με το λαούτο του.
Στην Καρυστία ακούγονται και μικρασιάτικοι σκοποί που έγιναν γνωστοί στην περιοχή είτε από τους ναυτικούς είτε τους έφεραν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία που εγκαταστάθηκαν εκεί μετά το 1922. Στο χωριό Αλιβέρι, ο Δημήτρης Μάλλιος, πρώην κουρέας που παίζει βιολί και ο παλιός συνεργάτης του Βασίλης Λεβέντης που τον συνοδεύει πάντα με το λαούτο, παίζουν τον μικρασιάτικο σκοπό Απτάλικο.
Οι ίδιοι συνεχίζουν με τον ηπειρώτικο οργανικό σκοπό Χειμαριώτικο. Η ίδια μελωδία συναντάται και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Στο τέλος, η Δόμνα Σαμίου τραγουδά μαζί τους το τραγούδι Η μελαχρινή.
Ήταν πολλά τα κλαρίνα που άφησαν εποχή στην περιοχή της βόρειας Καρυστίας όμως σήμερα δεν υπάρχουν πια. Στο χωριό Βίταλο, στήθηκε μια κομπανία με κλαρίνο, βιολί και λαούτο από ντόπιους μουσικούς που πλέον δεν παίζουν. Ο Νίκος Μανδράκας έχει να παίξει δέκα χρόνια αλλά έβγαλε το κλαρίνο του από τη θήκη για το χατίρι της εκπομπής. Ο Παναγιώτης Κρινής κατέβασε από το ράφι το βιολί που κληρονόμησε από τον προπάππο του. Ο δε Γιάννης Μπομπαράκος δανείστηκε ξένο λαούτο γιατί το δικό του χάλασε από την αχρηστία και έγινε φωλιά για να κλωσούν οι κότες. Αυτή η κομπανία των παλαίμαχων μουσικών μαζεύτηκε στο κουρείο του χωριού και έπαιξε τον οργανικό σκοπό Άγκυρα συρματόπλεχτη.
Στο χωριό Άγιος Ιωάννης η Δόμνα συνάντησε τον Γιώργο Παπαγεωργίου, λαϊκό οργανοποιό και μαραγκό που παίζει βιολί και λαούτο και έχει πάντα για συνοδεία μαζί του στο λαούτο, τον φίλο του κο Βασίλη.