Βρίσκεστε στο: Κεντρική σελίδα Το έργο της Κατάλογος τραγουδιών Σταύρι σταύρι βότανε
Αγερμικό κοριτσίστικο τραγούδι της Σταυροπροσκυνήσεως.
Ακούστε
Στίχοι
Σταύρι σταύρι βότανε
και Χριστέ βασιλικέ,
μπήκα μες στον κήπο σου
και στο περιβόλι σου,
έμασα τα ίτσια1 σου
και τα πασχαλίτσια σου,
τά ’βαλα στον κόρφο μου,
να μυρίζ’ ο κόρφος μου,
τά ’βγαλ’ απ’ τον κόρφο μου,
να τα πάω στην εκκλησιά
με λαμπάδες, με κεριά,
μ’ ασημένια θυμιατά.
Και του χρόνου.
1ίτσια: αγριομενεξέδες
Πληροφορίες
- Προέλευση: Θεσσαλία
- Τόπος: Λάρισα, Μεγάλο Μοναστήρι
- Είδος: Αγερμικό
- Ταξινόμηση: Της Σταυροπροσκυνήσεως, Λατρευτικό
- Ρυθμός: 7σημος
- Θέμα: Κορίτσια, νύφες, πεθερές
- Διάρκεια: 00:50
Συντελεστές
- Τραγούδι: Ομάδα Παιδιών του 6ου Δημοτικού Σχολείου Νέας Σμύρνης
Δισκογραφία
Σχόλια
Το τραγούδι αποτελεί μέρος ενός εθίμου που έκαναν τα κορίτσια τη μέρα της γιορτής του Σταυρού και που το συναντούμε ακόμη σε μερικά χωριά της Θεσσαλίας. Είναι προφανές τόσο από τη δράση όσο και από τα λόγια του τραγουδιού πως πρόκειται για γονιμικό- μυητικό έθιμο λαζαρίτικου τύπου (βλ. «Έστησ' ο έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη...») που δεν έχει καθόλου μελετηθεί. Παραθέτουμε περιγραφή του εθίμου από το Μεταξοχώρι Αγιάς Λαρίσης, καταγραμμένη το 1990 από τα χείλη μιας γυναίκας 80 ετών, τότε.
«Της Σταυροπροσκυνήσεως φτιάναμε τις “νυφάδες”. Φτιάναμε ζευγάρια. Ένα κορίτσ’, το μεγαλύτερο, θα πάει να φτιάσ’ νύφ’ το μικρότερο. Η μια είν’ η νύφ’ κι η άλλ’ η πιθιρά τα κοριτσάκια αυτά. Έως δεκαπέντε χρονώ η πιθιρά, οχτώ με δέκα χρονώ η νύφ’. Να είναι ή συγγενείς ή γειτονιά ή να έχουν συμπάθεια. Ακόμα και αδερφές. Πολλά ζευγάρια γένονταν. Στόλιζαν τις νύφες και φτιάναν κι ένα σταυρό με πλεξάρι, με πρασινάδα και με λουλούδια. Και την παίρν’ τη νύφ’ η κάθε πιθιρά κι αρχινάνε και γυρίζουν όλα τα σπίτια του χωριού. Έρχονταν σ’ ένα σπίτι τώρα το ζευγάρι. Από δω στέκονταν η πιθιρά, από εκεί η νύφ΄, κρατούσε τα χέρια τς σταυρωμένα μπροστά κι έσκυβε και προσκύναγε την πιθιρά, τσ’ έκανε μετάνοιες κι έλεγε το τραγούδι εκεί μπροστά στην πόρτα, μπροστά στην οικογένεια που πήγαιναν.
Σταύρι σταύρι βότανε
και χρυσέ βασιλικέ,
έμπα μες στον κήπο σου
και στο περιβόλι σου,
μάσε τα λουλούδια σου
και τα μοσκολούλουδα σ’,
να μυρίσ’ ο κόρφος σου,
κόρφος ο κορφάκης σου.
Να κι η λάμια1 πόρχεται
λούζοντας, χτενίζοντας,
σταυρομαντιλίζοντας.
Και φέτο κι από χρόνου.
Αφού γυρίσουν το χωριό και μαζέψουν χρήματα, το σταυρό τον παγαίνουν στον εσπερινό στην εκκλησιά. Ύστερα όλα τα κορίτσια, οι νύφες με τις πεθερές, έκαναν χορό και στη μέσ’ έβαζαν το σταυρό και γύρω γύρω χόρευαν. Και πήγαινε και ο παπάς και τα ευλογούσε». Μιράντα Τερζοπούλου (1998)
1Η πληροφορήτρια δηλώνει: «εννοεί τη νύφη»
Πληροφορίες καταγραφής
Ηχογραφήθηκε σε στούντιο, το 1997.
Το κατέγραψε η Δόμνα Σαμίου στην Αλεξανδρούπολη από πληροφορήτρια με καταγωγή από το Μεγάλο Μοναστήρι Λάρισας, το 1973.
Πολυμέσα
Εικόνες

Σταύρι σταύρι βότανε
Φωτογραφίζοντας το αρδευτικό δίκτυο του χωριού ο φωτογράφος απαθανάτισε τυχαία κοριτσάκια που κάνουν τις «νύφες» την ημέρα της Σταυροπροσκυνήσεως. Διακρίνεται η μικρή «νύφη» με το πέπλο και η «πεθερά» που τη συνοδεύει για τον αγερμό. Μεταξοχώρι Αγιάς Λαρίσης, δεκαετία του ’50. (από το Αρχείο Κοινότητας Μεταξοχωρίου Αγιάς).
Σχόλια Μελών
Κάντε ένα σχόλιο
Δείτε επίσης


Τραγούδι
Ήρθ’ ου Λάζαρους

Τραγούδι
Βάγιες μου, Βαγίτσες μου

Τραγούδι
Εδώ διαβαίνει ο Λάζαρος

Τραγούδι
Ζαφείρης

Τραγούδι
Μεγάλη Δευτέρα - μεγάλη μαχαίρα

Μουσικές Επιλογές
Το Δοξαστικό των Αποστίχων, ποίημα Κασσιανής μοναχής


Τραγούδι
Αγιώρ' Αγιώρ' αφέντη μου

Τραγούδι
Δόξα να ’χει πάσα ημέρα

Τραγούδι
Είπαμε πολλά ψέματα


Τραγούδι
Το μοιρολόι της Παναγιάς (Pεΐς Ντερέ)

Τραγούδι
Το τραγούδι του Aϊ-Γιώργη
