Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Ο Αϊ-Γιώργης είναι ο πιο τιμημένος άγιος για τους Χριστιανούς της ανατολικής Εκκλησίας. Η απεικόνισή του στην αγιογραφία ως νεαρού έφιππου πολεμιστή συνετέλεσε στη δημιουργία μιας ανάλογης αναπαράστασης στη λαϊκή φαντασία. Έγινε έτσι ο άγιος-μαχητής ενάντια στο κακό και την αδικία, προστάτης κι ελευθερωτής, ήρωας του καλού και της ελπίδας.

Δεν είναι χωρίς σημασία ότι η γιορτή του όχι απλώς εμπλέκεται άλλα ταυτίζεται σχεδόν με το Πάσχα, προσδίδοντας στην πολυσήμαντη ήδη προσωπικότητα του αγίου τις ιδιότητες ενός ήρωα της άνοιξης, που κι αυτός όπως ο αναστημένος Χριστός σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας περιόδου, της εποχής της καλοκαιρίας. Εποχή έναρξης γεωργικών εργασιών, ποιμενικών μετακινήσεων, αγροτικών επαγγελματικών συμφωνιών, ήταν φυσικό να αναδείξει τον εορτάζοντα άγιο ως τον κατεξοχήν προστάτη των αγροτοκτηνοτροφικών πληθυσμών στον ευρύτερο χώρο της Εγγύς Ανατολής, όπου γιορτάζεται με τάματα και επισκέψεις στους εξοχικούς ιερούς τόπους, ζωοθυσίες, γλέντι, κούνιες.

Τον άγιο Γεώργιο, ή σωστότερα έναν αντίστοιχο άγιο, τιμούν έντονα και οι μουσουλμάνοι, είτε συμμετέχοντας στον χριστιανικό πασχαλινό εορτασμό είτε κατά τη δική τους ιδιαίτερη γιορτή, το Ηidirellez - στις 6 Μαΐου με το παλιό ημερολόγιο. Η ημέρα αυτή αποτελεί την απαρχή και του δικού τους εορτολογικού κύκλου και γιορτάζεται με αντίστοιχο τρόπο.

Ο Άγιος Γεώργιος

Φορητή εικόνα, έργο του ζωγράφου Αγγέλου. Δεύτερο τέταρτο 15ου αι. Μουσείο Μπενάκη, αρ. μητ. 28129.

© Μουσείο Μπενάκη

Το φαινόμενο της ιδιαίτερα έντονης λατρείας του συγκεκριμένου αγίου στα Βαλκάνια και την Εγγύς Ανατολή αποδίδουν οι μελετητές στη δυνατή επιρροή τοπικών προχριστιανικών και προϊσλαμικών θεοτήτων, όπως ο Θράκας ιππέας, ή οι καβαλάρηδες θεοί της Περσίας. Ανεξάρτητα όμως από τις οποιεσδήποτε ταυτίσεις, οι γιορτές αυτές με τα κοινά χαρακτηριστικά πιστεύεται πως παραπέμπουν και πάλι στις προχριστιανικές ανοιξιάτικες τελετές, που σκοπό είχαν να υποβοηθήσουν και να γιορτάσουν τη βλάστηση και την καρποφορία. Μιράντα Τερζοπούλου (1998)

Ο Άγιος Γεώργιος

Ασημένια επένδυση εικόνας τέμπλου με παράσταση του αγίου Γεωργίου δρακοντοκτόνου και χρονολογημένη επιγραφή του 1800, που μνημονεύει ως τεχνίτη της κάποιον «ευτελή Γεωργάκη», από την Καισάρεια της Καππαδοκίας. Μουσείο Μπενάκη, αρ. μητ. 34585

© Μουσείο Μπενάκη

Το Τραγούδι του Αϊ-Γιώργη είναι ένα ειδικό πασχαλινό τραγούδι που χορεύεται στη Σκιάθο στα βήματα του χορού «Καμάρα» μόνο από τις γυναίκες, στην αρχή των πάνδημων κοινοτικών γλεντιών, από τη Δεύτερη Ανάσταση μέχρι και την Τρίτη του Πάσχα. Όταν η γιορτή του αγίου Γεωργίου προηγείται ή έπεται της Λαμπρής, το ομώνυμο τραγούδι χορεύεται και πάλι από τις γυναίκες ανήμερα, στο προαύλιο της εκκλησίας του.

Το μακροσκελές αυτό λόγιας προέλευσης στιχούργημα, σε δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο, λαοφιλές και πολύ διαδεδομένο, τραγουδιέται στο χορό ή σε αγερμό ή και απλώς απαγγέλλεται την ημέρα της γιορτής του αγίου. Σε μεγάλη αντιστοιχία με το συναξάρι ως προς την υπόθεση, και με την εικονογραφία ως προς την περιγραφή του έφιππου αρματωμένου ήρωα, το τραγούδι αφηγείται το μυθικό επεισόδιο της δρακοντοκτονίας και τη διάσωση της βασιλοπούλας από τον άγιο.

Ο Ν. Γ. Πολίτης υποστήριξε ότι τόσο το τραγούδι όσο και το συναξάρι απηχούν λαϊκές παραδόσεις για δρακοντοκτόνους ήρωες, στον πυρήνα των οποίων μάλιστα, κατά τη γνώμη του, υπολανθάνει ο αρχαίος μύθος του Περσέα και της Ανδρομέδας όπως διασώθηκε στην περιοχή της Καππαδοκίας, την οποία και θεωρεί κοιτίδα του τραγουδιού. Ο μύθος της δρακοντοκτονίας έχει εμπλεχθεί στους βίους πολλών αγίων, ίσως γιατί η αλληγορική έννοια που προσδίδεται στο δράκο ως διάβολο, τον οποίο η δύναμη της πίστης καθυποτάσσει, συμπλήρωνε σωστά τη γοητεία που ούτως ή άλλως ασκούσαν στις λαϊκές ψυχές των νεοπροσύλητων οι παλικαρίσιες μορφές των νεαρών καβαλάρηδων μαχητών του χριστιανισμού. Μιράντα Τερζοπούλου, Ζωή Μάργαρη (1998)

Ηχογραφήθηκε σε στούντιο, το 1997.

Η Δόμνα Σαμίου το κατέγραψε αρχικά στη Σκιάθο το 1975, όπου το τραγούδησε μια μεγάλη γυναίκα.

Και, στην ίδια καταγραφή, η Μαρία Γιώτη, 87 ετών, απαγγέλει τους στίχους του τραγουδιού.

Στο αρχείο του Συλλόγου υπάρχει και μια νεώτερη καταγραφή που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, τον Ιούλιο του 1997, όταν η Δόμνα Σαμίου επισκέφθηκε τον Σκιαθίτη Γιάννη Παρίση στην κλινική «Αθήναιον» όπου νοσηλευόταν.