Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Η Αροαφνού

’Πού την ’πού πάνω γειτονιάν, ’πού την ’πού πάνω τέλεια
έσει τρεις κόρες όμορφες τζαι ψιλοτραουδούσιν,
η μια ψιλά, η μια χοντρά τζ’ οι τσάμπρες¹ αδονούσιν².
Η τρίτη η καλλύττερη εφύτεψεν πιπέριν.
Ετέρκασεν αφέντης μας τζαι πάει καθημέρη.
Που τ’ άκουσεν η ρήαινα αρκώθην³ τζ’ εθυμώθην.
Ευτύς εμπόγραψεν χαρτίν με χωριστό μελάνιν⁴,
σάζει⁵ το, συνορκιάζει⁶ το, πέμπει το στο Τζοιλάνιν⁷.
Πκιάννουν τ’ οι Τζοιλανιώτισσες στην Ροδαμνούν τζαι πάσιν.
– Άνου να πάμεν, Ροδαμνού, τζ’ η ρήαινα σε θέλει.
– Ίντα με θέλ’ η ρήαινα, ίντα ντο θέλημά ντης;
Αν με ζητά για πόλεμον να πκιάσω τ’ άρματά μου,
αν με ζητά για τον χορόν να πκιάσω τα μαντίλια.
– Άνου να πάμεν, Ροδαμνού, τζαι γοιόν τζ’ αν θέλεις λάμνε⁸.
Έμπην έσσω τζ’ εφόρησεν ρούχα της φορησιάς της,
μηδέ κοντά μηδέ μακριά, ίσια της ελιτζιάς της.
’Π’ αππέσσω φόρησεν γρουσά, ’π’ αππέξω κρυσταλλένια
τζαι καζακκάν ολόγρυσον τζ’ εσσέπασέν τα τέλεια,
τζαι μήλον εις το σέριν της, τζαι παίζει το, τζαι πάει.
Όσον τζ’ εκοντοέφτασεν στης ρήαινας τα σπίθκια,
στέκεται δκιαλοΐζεται πώς να την σαιρετήσει.
– Τζαι να της πω βέρκα λεγνή, βέρκα λεγνή λυΐζει,
άτ’ ας την σαιρετήσουμεν γοιόν πρέπει, γοιόν αξίζει.
Γεια σου τραντάφυλλον του Μά’ τζ’ άσπρον μου βουρτουλλίσιν⁹.
Που την θωρεί η ρήαινα αρκώθην τζ’ εθυμώθην,
τζ’ αρπάσσει την ’πού τα μαλλιά, χαμαί την σαρουππίζει¹⁰.
– Τζ’ άησ’ με ρήαινα χρυσή, τζυρά καλωσυνάτη,
να βάλω μιαν φωνή μιτσιάν τζαι μιαν φωνή μεάλην.
– Τζαι βάλε μιαν τζαι βάλε δκυό τζαι βάλε ώσπου να σπάσεις,
ο ρήας μόν’ τζ’ εν ’δά χαμαί νά ’ρτει να σε ’ποσπάσει¹¹.
Τζαι βάλλει μια φωνήν μιτσιά τζαι μιαν φωνή μεάλην,
βάλλει τζαι μιαν μιαλλύττερην όσον τζ’ αν εδυνάστην,
τζαι το θρονίν του βασιλιά εσείστην τζ’ ελυΐστην.
– Κάπου αστράφτει τζαι βροντά, κάπου χαλάζιν ρίφκει.
– Μηδέ στράφτει μηδέ βροντά μηδέ χαλάζιν ρίφκει,
μόνον τα σέρν’ η ρήαινα, την Ροδαμνούν σκοτώννει.
– Τζαι φέρτε μου τον μαύρον μου, τον πετροκαταλύτην,
απού μασά τα σίερα τζαι πίνει τον Αφρίτην¹².
Τζαι φέρνουν του τον μαύρον του, τον πετροκαταλύτην,
απού μασά τα σίερα τζαι πίνει τον Αφρίτην.
Περούνιν ’εν εγύρεψεν σαν ήτουν μαθημένος,
ππηά¹³ καβαλλιτζεύκει του σαν νέφος αρκωμένον.
Ώστη να πει έσετε γειαν έκοψεν σίλλια μίλλια,
τωρά ξαναδιπλάζει τον στης ρήαινας τα σπίθκια.
– Έλ’ άννοιξέ μου ρήαινα, Σαρατζηνοί με τρέχουν.
– Έπαρ’ μου λλίην ’πομονήν, όσσον πολλήν μιαν ώραν,
έχω γεναίκαν στο σελλίν¹⁴ να την ’πολευτερώσω.
– Αν εν γεναίκα στο σελλίν τζαι γεια σου τζαι χαρά σου,
ειδεμή τζ’ εν η Ροδαμνού, να πα’ η τζεφαλιά σου.
Έμπην έσσω τζ’ εγύρισεν τα πάνω τζαι τα κάτω
τζαι ηύρεν την Αροαμνούν σφαμένην σκοτωμένην.
Έσσυψεν τζαι εφίλησεν δκυο σείλη κουρελλένα
τζαι κατωθκιόν τα σέρκα της απού ’τουν σταυρωμένα.
Τζαι τζείνος που το έφκαλεν σαν ποιητής λοάται,
τζείνης πρέπει μακάριση τζ’ εμένεν το σπολλάτιν¹⁵.

¹τσάμπρες: αίθουσες
²αδονούσιν: δονούνται, αντηχούν
³αρκώθην: εξαγριώθηκε
⁴με χωριστό μελάνιν: στις περισσότερες παραλλαγές, «γλήορις το βουλλώνει»
⁵σάζει το: το διπλώνει
⁶συνορκιάζει: σφραγίζει
⁷Τζοιλάνιν: κωμόπολη της επαρχίας Λεμεσού, το Κοιλάνι
⁸λάμνε: πήγαινε
⁹βουρτουλλίσιν: μενεξές
¹⁰σαρουππίζει: σέρνει κατά γης
¹¹να σε ’ποσπάσει: να σε ελευθερώσει
¹²Αφρίτης: ο Ευφράτης ποταμός
¹³ππηά: πηδάει
¹⁴σελλίν: ξύλινο κάθισμα, όπου γεννούσαν οι επίτοκες
¹⁵σπολλάτιν: μπράβο, ευχαριστώ (εις πολλά έτη)

Η απόδοση βασίζεται σε τραγούδι δημοσιευμένο στο Ξενοφών Φαρμακίδης, Κύπρια Έπη, Λευκωσία 1926, σ. 93-96.