The Abduction of Levandis’ Daughter by Digenis

Η αρπαγή της κόρης του Λεβάντη από τον Διγενή

Listen

The lord of the East and the king of the West
met to discuss joining their lines in marriage.
When they came out of the council chamber,
they invited everyone from East to West,
everyone canopied by the sky and warmed by the sun,
and they invited the Gypsies to the wedding, too:
they would marry the king's daughter to Giannakos.
And one Sunday, one holy Sabbath day,
Digenis went out to hunt.
A partridge chirped and Digenis winged it with an arrow.
Three Gypsies down on the river bank
were deep in discussion about the wedding.
One was talking of swords, a second of lances,
the third and best about a courtyard.
- I've never seen a better courtyard than Levandis'.
It has mosaics within and carved wood without,
and inside there sits a maid as luminous as the sun.
Her face is like the moon, her cheeks like the sun,
and her eyebrows like two stars in the heavens.
They would give her to Giannakos and wed the two,
but it's not a worthy match...
Only Digenis is worthy and brave enough to defend her.
Digenis heard their words. In three strides, he was upon them.
First he punched them in the face, then he asked:
- Gypsies, what is this of which you speak?
Explain it to me here, upon this river bank.
[- Digenis, your words astound us.
First you punch us in the face and then you ask us to speak.
Show some patience, wait a while
until our eyes can see again and our heads are clear
so we can think again. Then, we shall tell you all.
He waited a while and showed some patience,
until their eyes could see again and their heads were clear
and they could think again.
Then they told him all there was to be told.
- I've never seen a better courtyard than Levandis'.
It has mosaics within and carved wood without,
and inside there sits a maid as luminous as the sun.
Her face is like the moon, her cheeks like the sun,
and her eyebrows like two stars in the heavens.
They would give her to Giannakos and wed the two,
but it's not a worthy match...
Only you, Digenis, are worthy and brave enough to defend her.
And hearing their words, Digenis' heart swelled with joy,
he let the partridge go on the spot.
- Go back where you were, little partridge,
go live with those that live long.
And then he answered and told them:
- Gypsies, be quick and go there to make a match.
And they answered and told him:
- They asked us there as guests, we will not go as match-makers.
Go find Philiopappous and send him to press your suit.
No sooner had they finished talking
when he saw Philiopappous riding across the plain.
Seeing him, Digenis felt a great joy and he said to him:
- Philiopappous, go quickly and press my suit.
And he answered Digenis thus:
- I was a hostage for nine long years.
Now we've won the war, and I'm on my way to Constantinople.
My clothes are dirty, my arms are rusty,
my horse's tail is lousy and my horse is weary,
I will not go there as a match-maker.
And Digenis said to Philiopappous:
- I'll give you my clothes and my arms
and I'll give you my horse to ride.
Philiopappous was frightened and turned to leave.
In three strides Digenis was upon him.
He gave him his clothes and his arms
and Philiopappous jumped on the horse and rode away.
But Digenis had forgotten to tell him what to do.
He whistled and Philiopappous came straight back.
And he asked Digenis: - What is it you want to tell me, Digenis?
And Digenis told Philiopappous: - There are nine hours left in the day.
Be there in three, be back in three, and we'll have three hours for talking.
In the time he took to say him ‘farewell’, he was a thousand miles away,
and in the time he took to return the greeting, he'd gone five hundred more.
In three hours, he was at the wedding feast.
There were as many guests as there are grains of sand on the shore.
The violins and the lutes were playing.
When the lords saw Philiopappous, they rose to greet him.
- Welcome, Philiopappous. Come eat and drink with us.
Have some tender rabbit, some roast partridge,
some wild goat, the food of the brave.
Have some sweet wine, the drink of the glorious,
a single sip will return even sick women to perfect health.
Then Philiopappous told them:
- Digenis sent me as a match-maker.
You want to give the maid to Giannakos, you want them to wed,
but Giannakos is no match for her, she's fit for Digenis,
who's worthy and brave enough to defend her.
When the lords heard him, they were most upset.
- We told him once, we told him twice, we told him four times and five
that his father is a Moor and his mother a Jewess,
that the blood flows three generations deep in his veins
so I will not have him for a son-in-law.
Philiopappous heard them out, then set off on his return.
The sun was high when Philiopappous was beside him again.
When Digenis saw him, he was joyous.
- Welcome back, Philiopappous, bearer of good news.
And Philiopappous answered:
- Philiopappous will be anything but welcome with the bad news he brings.
Your father is a Moor, your mother a Jewess,
you have the blood of three generations flowing in your veins,
and they will not have you for a son-in-law.
Digenis heard him out and was most upset.
- Get off my horse, you wormy cheese,
you peeled and stinky onion!
You've dirtied my clothes, rusted my arms
and filled my steed's tail with lice.
Philiopappous gave him back his clothes, his arms and his horse.
Digenis leapt onto his mount.
In the time he took to say him ‘farewell’, he was a thousand miles away,
and in the time he took to return the greeting, he'd gone five hundred more.
But Philiopappous had forgotten to tell him what to do.
He whistled and Digenis came straight back.
And Philiopappous told Digenis:
- Wait one moment, Digenis, and I'll tell you what to do.
If you understand what I tell you, go abduct the bride.
Take this pathway, this narrow path,
and it will lead you to a grassy meadow,
where you'll find a bushy olive tree.
Dismount there, cut a thick branch off and make a tamboura¹.
Kill snakes and wild animals and string the tamboura.
Use black strings for the bass and white strings in the middle
so the tamboura will play every sweet tune in the world.
Digenis did Philiopappous' bidding.
He took that pathway, that narrow path,
and the path led him to a grassy meadow.
He found the bushy olive tree, dismounted there,
cut a thick branch off and made a tamboura.
He killed snakes and wild animals and made strings for it.
He put black strings for the bass and white strings in the middle.
And the tamboura played all the sweet tunes in the world.
So the birds in the sky flew down and sang along,
and the wild beasts in their dens listened.
Full of joy, he leapt on his horse and rode.
He arrived at the wedding feast at sunset.
He dismounted outside the wall, took up his tamboura,
and the tamboura played all the sweet music in the world.
The music was so sweet, the people were mesmerized.
- Digenis, where did you get that tamboura you 're playing?
And Digenis said to the bride:
You've trouble in store, if you marry Giannakos,
a life of good fortune ahead, if it's Digenis you wed.
And the bride said to Digenis:
- Digenis, I won't believe you until I put you to the test.
I have a heavy stone at home.
If I have it brought down here, can you carry it back?
And Digenis answered:
- Make it a real test and throw it down to me.
In three huge strides, Digenis brought it over and threw it down.
Playing the tamboura with one hand, he caught it in the other.
Hurling it over his shoulder, it landed a good mile away.
When the bride saw that, she was overjoyed.
She gathered her clothes in a bundle and tied it up
and fell into his arms like a fragrant apple falls into the grass.
He ordered his horse to kneel and lifted her up like a feather.
Spurring his horse on, the two rode away.
Then the violins stopped and the lutes started up,
and the tamboura played all the sweet music in the world.
Everybody was searching for the bride, but no one could find her.
Lords set off after Digenis, as many as the stars
or the leaves on a tree and all of them brave.
They set off in pursuit to wrest the bride back.
They set off on Digenis trail, but he was nowhere to be found.
No one knows whether fate lent a hand,
but it was Giannakos Digenis ran into on the way.
There were eighty thousand men on Giannakos' right,
and hundred thousand men on his left.
And somewhere among them, a small group appeared
carrying ninety banners for the thousand thousand men.
They recognized the bride and sought to seize her from Digenis.
There were as many soldiers as there are grains of sand by the sea,
and they rode at him to seize the bride.
Digenis drew his sword from his scabbard.
Swinging it at their edges, their middle ranks grew thinner.
Frightened they'd take his bride away,
he spurred his horse on up a mountain tall
and thrust his ten tonne rod in the ground.
Lifting the bride off his steed, for she was afraid,
Digenis said to her:
- Worry not, new bride, for I will save you.
Just tell me who your father is and who your relatives.
And the bride answered:
- The men in red are my close kith and kin,
those in green my cousins and theirs.
Digenis mounted his horse to do battle.
He spurred it on, but his steed would not budge.
Then the horse said to him:
- There are a dragon and a lion on the far side of this rocky mountain.
They'll devour your bride, and there'll be nothing left when you return.
When Digenis heard that, he turned back.
Flicking a rock away with his thumb,
he found the dragon eating and the lion sleeping.
He kicked the dragon and cleaved it in two,
then he gouged the lion's eyes out.
- Stay there, blind beast, and watch over my bride!
Then he rode his horse into battle.
Raising his ten tonne rod,
he swept away the men at the edges, and their inner ranks grew thinner.
In the midst of battle, he found his mother-in-law before him.
With one stroke of his sword, he lopped off both her arms.
- Didn't you tell me once then twice, four times then five
that my father is a Moor and my mother a Jewess,
that I have the blood of three generations flowing in my veins
and you won't have me for a son-in-law?
But what can you do now that I've caught you?
He spurred on his horse and rode back up the mountain.
He sat the bride behind him and rode to his father.
And the lords said Digenis is the son of an Akritas.
The man who first sang this song is considered a poet;
you should be grateful to him and offer me, the narrator, your gratitude².]

Translated by Michael Eleftheriou

¹The tamboura is a three-stringed instrument of great antiquity with a pear-shaped body and a long neck. It is played with a quill or a bow in intervals corresponding to fractions of a semi-tone. Its name is from the Arabic-Turkish tambura, ta(u)nbur (a kind of lute), though it has been linked, albeit without definite proof, to the Ancient Greek and Byzantine pandoura, which was believed in antiquity to be a Babylonian name and instrument. Many believe no other instrument can deliver the tamboura's sweet sound and wealth of tonal colour that makes it such a perfect accompaniment for the human voice. A lot of folk songs refer to the magical effect the tamboura can have on those that hear it.
²This last couplet, the song's epilogue, is one of the standard endings used by the Cypriot minstrels who performed the long narrative songs and sought to ensure their reward by regaling their audience with philosophical musings, blessings and flattery (cf. Charon wore black).

Η αρπαγή της κόρης του Λεβάντη από τον Διγενή

Ο ρήας της Ανατολής κι ο βασιλιάς της Δύσης
συμβούλιον εκάμασιν συμπεθερκάν να κάμουν.
Ξεήκαν¹ κι εκαλέσασιν 'π' Ανατολήν ως Δύσην
όσους σκεπάζ' ο ουρανός κι όσους ηβράζ' ο ήλιος.
Κάλεσαν τους Κατσίγγανους να πάσιν εις τους γάμους,
του Γιαννακού την προξενούν και θε να τους αρμάσουν³.
Και μιαν αγίαν Κερκακήν, δεσποτικήν ημέραν,
εξέηκεν ο Διενής εκείνος στο κυνήιν.
Περτίκιν⁴ εκακκούρισεν⁵, ευτύς το σαϊτεύκει.
Οι τρεις, οι τρεις Κατσίγγανοι στην αφκοποταμούσαν⁶
στο γάμον επηαίνασιν, μεάλην ξήην⁷ είχαν.
Ένας ξηάτουν⁸ για σπαθίν κι ο άλλος για κοντάριν,
ο τρίτος κι ο καλύτερος για μιαν αυλήν ξηάται.
- Σαν του Λεβάντη την αυλήν άλλην αυλήν εν εία⁹.
Απ' έσω έν' με το ψηφίν κι απ' έξω με τον τόρνον,
και μέσα κόρη κάθεται, του ήλιου φέγγος έχει.
Έχει φεγγάριν πρόσωπον, του ήλιου μηλοβούτσια¹⁰,
δκυο άστρη 'πού τον ουρανόν έχει καμαροφρύδκια.
Του Γιαννακού την προξενούν και θε να τους αρμάσουν,
του Γιαννακού εν πρέπει του, παρά του Διενάκη,
που 'ν' άξιος και πότορμος¹¹, για να τηνε βλεπίσει¹².
Ο Διενής εν' π' άκουσεν τη λέξην απού λέουν,
το τρικλαπήιν έπκιασεν¹³ κι επήεν κι έφτασέν τους.
Πρώτα διά τους¹⁴ ματσουκιάν και ύστερα ρωτά τους.
- Πέτε μου, βρε Κατσίγγανοι, είντα 'ν' που εξηάστε;
Και πέτε μου το ποίημαν στην αφκοποταμούσαν.
[- Χαμάζομέ σε¹⁵, Διενή, τα λόγια που μας λέεις.
Πρώτα διάς μας μουστουνιάν¹⁶ και ύστερα ρωτάς μας.
Έπαρ' μας λίην 'πομονήν, λίην καρτεροσύνην,
να φέρουν φως τα μάδκια μας και νουν η κεφαλή μας
και λοϊσμόν τα μήλη μας¹⁷ κι εμείς να σου το πούμεν.
Παίρνει τους λίην πομονήν, λίην καρτεροσύνην,
έφερα φως τα μάδκια τους και νουν η κεφαλή τους
και λοϊσμόν τα μήλη τους, σταθήκαν να του πούσιν.
- Όσον κόσμον εΰρισα κι όσες αυλές αν εία,
σαν του Λεβάντου την αυλήν άλλην αυλήν εν εία,
απ' έσω έν' με το ψηφίν κι απ' έξω με τον τόρνον
και μέσα κόρη κάθεται, του ήλιου φέγγος έχει.
Έχει φεγγάριν πρόσωπο, τον ήλιον μηλοβούτσια,
δκυο άστρη 'πού τον ουρανόν έχει καμαροφρύδκια.
Του Γιαννακού την προξενούν και θε να τους αρμάσουν,
του Γιαννακού εν πρέπει του, παρά σένα, Διενάκη,
που 'σ' άξιος και πότορμος για να τηνε βλεπίσεις.
Και που τ' ακούει Διενής, πολλές χαρές παθαίνει.
Περτίκιν 'πού το χέριν του ευτύς το 'ποσκλαβώνει.
- Αμε κι εσού, περτίκιν μου, στον τόπον όπου ήσουν,
κι αφούς ηζιούσιν τα πολλά, να ζιεις κι εσύ μιτά¹⁸ τους.
Και 'πολοήθην κι είπεν τους και λέει και λαλεί τους.
- Γλήορα, βρε Κατσίγγανοι, προξενητές να πάτε.
Και 'πολοούνται κι είπαν του και λέουν και λαλούν του.
- Στο γάμον μάς καλέσασιν, προξενητές εν πάμεν.
Και εύρε τον Φιλιοπαππούν, προξενητής να πάει.
Ο λόος εν ετέλειωσεν, η ώρα εν 'πομένει,
θωρεί και τον Φιλιοπαππούν τον κάμπον κι ανεφαίνει
και που τον είε Διενής, πολλές χαρές παθαίνει.
Και 'πολοήθην κι είπεν του και λέει και λαλεί του.
- Γλήορα, και Φιλιοπαππού, προξενητής να πάεις.
Και 'πολοήθην κι είπεν του και λέει και λαλεί του.
- Εννέα χρόνους έσει απού 'μαι σκλαβωμένος,
τον πόλεμον κερτέψαμεν¹⁹, στην Πόλη θε να πάω.
Τα ρούχα μου ζουρώθηκαν²⁰, τ' άρματά μου αγιώσαν²¹,
και η νουρά του μαύρου μου 'πό φτείρες εγεμώσαν,
κι ο μαύρος μου 'ποστάθηκεν, προξενητής εν πάω.
Και 'πολοάται Διενής Φιλιοπαππού και λέει.
- Δκιω σου²² και τα ρούχα μου, δκιω σου και τ' άρματά μου,
δκιω σου και τον μαύρον μου για να καβαλικέψεις.
Φιλιοπαππούς φοήθηκεν και γύρεψεν να φύει,
το τρικλαπήιν έπκιασεν και πήεν κι έφτασέν τον.
Διά του και τα ρούχα του, διά του τ' άρματά του,
πηά και καβαλίκεψε και λάμνησεν να πάει.
Ο Διενής εξήχασε για να του παραγγείλει,
και μνιαν σφυρκάν²³ του έβαλεν, ευτύς τα πίσω στράφη
και 'πολοήθην κι είπεν του και λέει και λαλεί του.
- Είντα με θέλεις, Διενή, για να μου παραγγείλεις;
Και 'πολοάται Διενής Φιλιοπαππού και λέει.
- Εννιά ώρες η ημερού,
τες τρεις να πας, τες τρεις να 'ρτείς, τες τρεις να μου συντύχεις.
Όσον να πει έχετε γειαν, επήεν χίλια μίλια,
όσον να του 'πολοηθούν, χίλια και πεντακόσια,
στες τρεις ώρες της ημερούς εμπέην εις το γάμον.
Άμμον είχεν η θάλασσα, τ' ασκέριν έν' περίττου.
Εκεί επαίζαν τα βκιολιά, επαίζαν τα λαούτα
και που τον είδαν άρκοντες, σηκώθηκαν στο πόδιν.
- Καλώς ήρτες, Φιλιοπαππού, να φας, να πκιεις μιτά μας,
να φάεις άφριν του λαού²⁴, να φας οφτόν περτίκιν,
να φας αρκοκεράμιον²⁵ που τρων οι αντρειωμένοι,
να πκεις γλυκύποτον κρασίν που πίνου φουμισμένοι²⁶,
που πίνουν το κι οι άρρωστες και βρέθουνται γιαμένες²⁷.
Και 'πολοάται κι είπεν τους και λέει και λαλεί τους.
- Ο Διενής με έπεψε, για να τον προξενήσω.
Του Γιαννακού την προξενούν και θεν να τους αρμάσουν,
του Γιαννακού εν πρέπει του, παρά του Διενάκη,
που 'ν' άξιος και πότορμος για να τηνε βλεπίσει.
Και που τ' ακούουν άρκοντες, πολλά τους κακοφάνην.
- Εν του το είπουν μνιαν και δκυο και τέσσερις και πέντε,
ο κύρης του έν'²⁸ Σαρακηνός κι η μάνα του Οβραίσσα,
και φτάνει από τρεις γεννιές, γαμπρόν και δεν τον θέλω.
Και που τ' ακούει Φιλιοπαππούς ευτύς τα πίσω στράφην.
Εστύλωσεν²⁹ ο ήλιος και βρέθηκε κοντά του.
Και που τον είε Διενής, πολλές χαρές παθαίνει.
- Καλώς ήρτε Φιλιοπαππούς με τα καλά χαπάρκα³⁰.
Και 'πολοάτ' Φιλιοπαππούς του Διενή και λέει.
- Κακώς ήρτε Φιλιοπαππούς με τα κακά χαπάρκα.
Ο κύρης σ' έν' Σαρακηνός κι η μάνα σ' έν' Οβραίσσα,
και φτάνεις από τρεις γενιές, γαμπρόν και δε σε θέλουν.
Και που τ' ακούει Διενής, πολλά του κακοφάνην.
- Κατέβα 'πού τον μαύρον μου, τυρί σαρακιασμένον³¹,
και κρομμύιν άκαπο³² και είσαι βρωμισμένον.
Τα ρούχα μου εζούρωσες, τ' άρματα μου αγιώσες
και την νουράν του μαύρου μου φτείρες την εγεμώσες.
Διά του και τα ρούχα του, διά του τ' άρματά του,
διά του και τον μαύρον του, πηά καβαλικεύκει.
Κι όσον να πει έχετε γειαν, επήεν χίλια μίλια,
όσον να του 'πολοηθούν, χίλια και πεντακόσια.
Φιλοπαππούς εξήχασεν για να του παραγγείλει,
και μνιαν σφυρκάν του έβαλεν, ευτύς τα πίσω στράφην.
Και 'πολοάτ' Φιλιοπαππούς του Διενή και λέει.
- 'Πόμεινε τώρα, Διενή, για να σου παραγγείλω,
αν πκιάσεις την παραγγελιάν την νιόνυφην να κλέψεις.
Και πκιάσε τούτον το στρατίν, τούτον το μονοπάτιν,
το μονοπάτι βκάλλει σε σε δασερό λιβάιν,
και εύρε δασερήν³³ ελιάν, 'πού κάτω να πεζέψεις
και κόψε κούρμην³⁴ της ελιάς και κάμε μιαν ταμπούραν³⁵,
σκότωσε φίδκια και θερκά και βάλε της τες κόρτες,
και βάρ' τες μαύρες για χοντρές, τες άσπρες για μεντζάνες³⁶,
τότες να παίξ' ο ταμπουράς του κόσμου τες γλυκάες.
Καθώς του είπεν έκαμεν, καθώς του παραγγέλλει.
Έπκιασεν κείνον το στρατίν, κείνον το μονοπάτιν,
το μονοπάτι βκάλλει τον σε δασερό λιβάιν•
κι ευρίσκει δασερήν ελιάν, 'πού κάτω και πεζεύκει
και κόβκει κούρμην της ελιάς και κάμνει την ταμπούραν,
σκοτώνει φίδκια και θερκά και βάλλει της τες κόρτες,
βάλλει τες μαύρες για χοντρές, τες άσπρες για μεντζάνες
και έπαιξεν ο ταμπουράς του κόσμου τες γλυκάες.
Και τα πουλιά του ουρανού χαμαί ετζιλαούσαν
και τα θερκά στες τρύπες τους κείν' αρκολοηθήκαν³⁷.
'Πού τες χαρές του τες πολλές πηά καβαλικεύκει.
Εκειά κατά τα δειλινά μέσα στο γάμον μπαίνει.
Απ' έξω απού το τειχιόν γυρνάει και πεζεύκει
κι έπκιασε και τον ταμπούραν ευτύς εις το χέριν
και έπαιξεν ο ταμπουράς του κόσμου τες γλυκάες.
'Πού την γλυκάαν την πολλήν ο κόσμος εσπαγιάστην³⁸.
- Και πού τον ηύρες, Διενή, τον ταμπουράν και παίζεις;
Και 'πολοάται Διενής της νιόνυφης και λέει.
- Αν πάεις με το Γιαννακόν, πολλά κακά έν' να 'χεις,
αν πάεις με το Διενή, πολλά καλά έν' να 'χεις.
Και 'πολοάται νιόνυφη του Διενή και λέει.
- Εν³⁹ σου πιστεύκω, Διενή, αν εν σε δοκιμάσω.
Έχω δικίμιν⁴⁰ έσω μου⁴¹, κάτω για να το σύρω,
στες φούχτες σου βαστάχνεις το, πάνω να μου το σύρεις;
Και 'πολοάται ο Διενής και λέει και λαλεί της.
- Και κουντιστόν το ρίψε εσύ, για να με δοκιμάσεις.
Το τρικλαπήιν έπκιασε και πάει στο δικίμιν
και κουντιστόν το έφερε και πάει φούντα κάτω.
Το 'να του παίζει ταμπουράν, τ’ άλλο πκιάνει δικίμιν,
πίσω του το επέταξεν και πήεν ένα μίλιν.
Και που το είεν νιόνυφη, πολλές χαρές παθαίνει,
σωρέει⁴², και τα ρούχα της και κάμνει φούντα κάτω,
έπεσεν μες στο χέριν του σα μήλον μυρωάτον.
Εκρόκατσεν τον μαύρον του⁴³, πίσω του την πετάσσει.
Φτερνιστηρκάν του μαύρου του κι ελάμνησεν και πάει.
Ό,τι και πάψαν τα βκιολιά και πκιάσαν τα λαούτα,
έπκιασεν και ο ταμπουράς του κόσμου τες γλυκάες.
Την νιόνυφη γυρεύκουν την και πκιον εν την ηυρίσκουν
και τ' απισών⁴⁴ του Διενή σαν τ' άστρη, σαν τα φύλλα,
απού 'τουν ούλον άρκοντες κι ούλον αντρειωμένοι.
Και τ' απισών τον Διενή τη νιόνυφη να πκιάσουν,
το Διενή γυρεύκουν τον και πού έν' να τον εύρουν.
Θέλεις κείνου η τύχη του, θέλεις το ριζικόν του,
το Γιαννακόν έν' πόπλασε⁴⁵ στο δρόμον και πηαίνει.
'Πού τη δεξιάν του την μερκάν ογδόντα χιλιάες,
'πού την ζεβράν του την μερκάν ως εκατόν χιλιάες
και καχαμαί ανέφανεν ένα μικρόν φουσάτον,
το ενενηνταλάμπουρον⁴⁶ των χίλιων χιλιάων.
Την νιόνυφην αχρώνισαν⁴⁷ και θεν να του την πάρουν.
Άμμον είχεν η θάλασσα, τ' ασκέριν έν' περίττου
και πάνω του τσιπώσασι⁴⁸ την νιόνυφην να πκιάσουν.
Ετράβησε στην κόξαν⁴⁹ του και το σπαθίν του πκιάνει
και άκρες άκρες έπκιασεν κι οι μέσες ελιάναν⁵⁰.
Εκείνος εφοήθηκεν πως έν' να του την πάρουν.
Φτερνιστηρκάν του μαύρου του, πάνω 'ς βουνόν ηβκαίνει.
Το χιλιολίτριν του ραβτίν⁵¹ χαμαί και το κουμπίζει,
την νιόνυφην επέζεψεν, εκείνη εφοήθην.
Και 'πολοάται Διενής της νιόνυφης και λέει.
- Και με φοάσαι, νιόνυφη, κι εγώ να σε γλυτώσω,
και πε μου και τον κύρην σου, πε μου και τη γενιά σου.
Και 'πολοήθην νιόνυφη του Διενή και λέει.
- Όσοι φορούν τα κόκκινα έν' τα γεννητικά μου,
όσοι φορούν τα πράσινα, τα παππογενικά μου.
Τον μαύρον καβαλίκεψεν εις τον καβκάν να πάει.
Φτερνιστηρκάν του μαύρου του, ο μαύρος εν πηαίνει.
Και 'πολοάται μαύρος του και λέει και λαλεί του.
-Το λίθος⁵² έχει δράκοντα, το λίθος έχει λιόντα,
την νιόνυφή σου τρω σου την και πκιον εν την ηυρίσκεις.
Και που τ' ακούει Διενής, ευτύς τα πίσω στράφην.
Μπήει τον μιαλιώναν⁵³ του, λίθον κι ανακατώνει,
βρίσκει το δράκον και δειπνά, το λιόνταν και κοιμάται.
Διά του δράκου μνιαν κλωτσιάν, κάμνει τον δκυο κομμάδκια·
διά του λιόντα φουχταλιάν, βκάλλει του δκυο του μάδκια.
- Και μείνε, βρε συλόσταε⁵⁴, την νιόνυφην να βλέπεις!
Τον μαύρο εκαβαλίκεψεν εις τον καβκάν να πάει.
Το χιλιολίτριν του ραβτίν στο χέριν του το πκιάνει
και άκρες άκρες έπκιασεν κι οι μέσες ελιάναν,
εις τα κλωθοϋρίσματα βρίσκει την πεθεράν του,
και μνιαν σπαθκιάν της έδωσε, κόβκει τα δκυο της χέρκια.
- Κι εν μου το είπες μνιαν και δκυο και τέσσερις και πέντε,
ο κύρης μ' έν' Σαρακηνός κι η μάνα μ' έν' Οβραίσσα,
και φτάνω από τρεις γεννιές, γαμπρόν και δεν με θέλεις;
Τώρα απού σε έπκιασα, είντα μπορείς να κάμεις;
Φτερνιστηρκάν του μαύρου του, πάνω 'ς βουνόν ηβκαίνει,
πίσω του την επέταξε στον κύρην του και πάει.
Αύριον έναι Κερκακή και πιθαρκού⁵⁵ έν' Τρίτη
και είπασιν οι άρκοντες πως έν' ο γιος τ' Ακριτη.
Εκείνος που το έβκαλεν σαν ποιητής λοάται,
κείνου πρέπει μακάριση και μέναν το σπολλάτε⁵⁶.]

¹ξεήκαν: εβγήκαν
²ηβράζ’: ζεσταίνει
³αρμάσουν: να τους παντρέψουν
⁴περτίκιν: πέρδικα
⁵εκακκούρισεν: λάλησε
⁶στην αφκοπουταμούσαν: στην ακροποταμιά
⁷ξήην: συνομιλία, συζήτηση
⁸ξηάτουν: μιλούσε.
⁹εν εία: δεν είδα
¹⁰μηλοβούτσια: ζυγωματικά, μήλα του προσώπου
¹¹πότορμος: τολμηρός
¹²βλεπίσει: να τη φροντίζει, να την προστατέψει
¹³το τριπλακήιν έπκιασεν: έκανε τρεις δρασκελιές
vv ¹⁴διά τους: τους δίνει
¹⁵χαμάζομέ σε: παραξενευόμαστε, απορούμε με σένα
¹⁶μουστουνιάν: γροθιά στο πρόσωπο, τουρκ. muşta
¹⁷λοϊσμόν τα μήλη μας: να έρθουμε στα συγκαλά μας. Πιθανόν πρόκειται για τα μηνίγγια/μηλίγγια.
¹⁸μιτά: μαζί
¹⁹κερτέψαμεν: κερδίσαμε
²⁰ζουρώθηκαν: ζάρωσαν και λερώθηκαν
²¹αγιώσαν: σκούριασαν
²²δκιω σου: σου δίνω
₂₃σφυρκάν: σφύριγμα
²⁴άφριν του λαού: νεφραμιά του λαγού
²⁵αρκοκεράμιον: αγριοκάτσικο
²⁶φουμισμένοι: ένδοξοι
²⁷γιαμένες: γιατρεμένες, θεραπευμένες
²⁸έν’: είναι
²⁹εστύλωσεν: ο ήλιος έφτασε ψηλά
³⁰χαπάρκα: χαμπέρια
³¹σαρακιασμένον: σκουληκοφαγωμένο
³²κρομμύιν άκαπο: κρεμμύδι ξεφλουδισμένο
³³δασερή: φουντωτή
³⁴κούρμη: χοντρό κλαρί
³⁵Ο ταμπουράς είναι πολύ παλιό τρίχορδο όργανο με αχλαδόσχημο ηχείο και μακρύ μπράτσο. Παίζεται με πένα ή με δοξάρι και μπορεί να εκτελεί διαστήματα που αντιστοιχούν σε κλάσματα του ημιτονίου. Το όνομα προέρχεται από το αραβοτουρκικό tambura, ta(u)nbur (είδος λαούτου), αν και συσχετίζεται, χωρίς όμως να είναι καθόλου βέβαιο, με το αρχαιοελληνικό και βυζαντινό «πανδούρα», που θεωρείται ήδη από τους αρχαίους βαβυλωνιακό όνομα και όργανο. Πιστεύεται ότι κανένα όργανο δεν μπορεί να δώσει τον γλυκό ήχο και τον πλούτο των τονικών χρωμάτων του ταμπουρά και να συνοδεύσει τόσο τέλεια την ανθρώπινη φωνή. Πολλοί στίχοι δημοτικών τραγουδιών αναφέρονται στη μαγευτική επίδρασή του.
³⁶μετζάνες: οι μεσαίες χορδές
³⁷αρκολοηθήκαν: άκουσαν, έστησαν αυτί.
³⁸εσπαγιάστην: λιγωθηκε
³⁹εν: δεν
⁴⁰δικίμιν: μέσο δοκιμασίας, ίσως το αναφερόμενο παρακάτω λίθος, λιθάρι
⁴¹έσω μου: στο σπίτι μου
⁴²σωρέει: μαζεύει
⁴³εκρόκατσεν τον μαύρον του: χαμήλωσε το άλογο του
⁴⁴απισών: πίσω από
⁴⁵πόπλασε: συνάντησε
⁴⁶ενενηνταλάμπουρον: φουσάτο με ενενήντα φλάμπουρα.
⁴⁷αχρώνισαν: γνώρισαν
⁴⁸τσιπώσασι: όρμησαν
⁴⁹κόξα: μέση
⁵⁰ελιάναν: λιγόστεψαν
⁵¹το χιλιολίτριν του ραβτίν: το ραβδί του που ζυγίζει χίλιες λίτρες
⁵²λίθος: πέτρα μεγάλη, βράχος
⁵³μιαλιώνας: αντίχειρας
⁵⁴συλόσταε: σκυλόστραβε, θεόστραβε
⁵⁵πιθαρκού: μεθαύριο
⁵⁶σπολλάτε: εις πολλά έτη, ευχές στον αφηγητή. Οι τελευταίοι ομοιοκατάληκτοι στίχοι, επίλογος του τραγουδιού, αποτελούν ένα από τα στερεότυπα «κλεισίματα» των Κυπρίων ποιητάρηδων που διέδιδαν τα μακροσκελή αφηγηματικά τραγούδια και που με φιλοσοφικούς στοχασμούς καθώς και ευχές και κολακείες προς το ακροατήριο απέβλεπαν στην εξασφάλιση της αμοιβής τους (βλ. και τραγούδι Ο Χάρος μαύρα φόρησεν).

Region: Cyprus
Categories: Acritic Song
Rhythm: 2 beats
Duration: 04:17

Collaborators

Singer: Michalis Tterlikkas

Albums

Epic Songs of Warriors and Heroes

The melody was improvised by Michalis Tterlikkas, based on narrative songs he recorded sung by Stavros Kotziabasis (1897-1986) from Karavas in 1976.

Studio recording, 2004.

0 Comments

Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

A tale of a life

Homeless During the Civil War

A tale of a life

Next to Her Mentor Simon Karas

Socrates Sinopoulos

A Teacher-Student Relationship

Musical Selections

Christmas, New Year & Epiphany Carols

New release

Epic Songs of Warriors and Heroes

Collaborators

Nikos Papavramidis

Collaborators

Nikos Stefanidis (1890-1983)

Activities

Domna Samiou Archives

The Association

The Board and the Members

The Abduction of Levandis’ Daughter by Digenis

Listen

Lyrics

Original Lyrics

Η αρπαγή της κόρης του Λεβάντη από τον Διγενή

Information

Collaborators

Albums

Notes

Recording information

Member Comments

Post a comment

See also

Text* up to 2000
	Login to post a comment