Καλλιτεχνικός Σύλλογος Δημοτικής Μουσικής Δόμνα Σαμίου

Ο Διγενής πρωταγωνιστεί σε δύο ενότητες τραγουδιών: σ' αυτά που αναφέρονται στο θάνατό του και σ' αυτά που η υπόθεσή τους πλέκεται γύρω από το παμπάλαιο και παγκόσμιο θέμα της αρπαγής μιας γυναίκας. Τα τραγούδια της δεύτερης ενότητας χωρίζονται με τη σειρά τους σε δύο ομάδες: σ' εκείνα όπου ο πάντα ύποπτος εισβολέας Διγενής κλέβει τη μέλλουσα γυναίκα του και σ' αυτά όπου η ίδια η γυναίκα του Διγενή απάγεται από απελάτες ή Σαρακηνούς ληστές.

Στην παρούσα έκδοσή μας περιλαμβάνουμε ένα δείγμα από την κάθε ομάδα. Από την πρώτη ομάδα παρουσιάζουμε το πιο σημαντικό, το μακροσκελές κυπριακό τραγούδι Η αρπαγή της κόρης του Λεβάντη από τον Διγενή. Η υπόθεση έχει ως εξής: Ο Διγενής μαθαίνει από Ατσιγγάνους ότι ο βασιλιάς Λεβάντης παντρεύει την κόρη του με κάποιον Γιαννακό, τον οποίο ο ίδιος θεωρεί κατώτερό του και ανάξιο της νύφης. Στέλνει τον αιχμάλωτο Φιλιοπαππού δικό του προξενητή, αλλά ο βασιλιάς απορρίπτει την προξενιά λόγω της μπασταρδεμένης καταγωγής του Διγενή. Χολωμένος ο Διγενής κατασκευάζει έναν μαγικό ταμπουρά και πλανεύει με τη μουσική του τη νύφη, η οποία όμως του αναθέτει πρώτα έναν άθλο ως δοκιμασία. Ο Διγενής εκπληρώνει τον άθλο και η κοπέλα τον ακολουθεί. Ο βασιλιάς στέλνει στρατό στο κατόπι τους, αλλά ο Διγενής τους κατατροπώνει και εκδικείται για την προσβολή.

Τη δεύτερη ομάδα εκπροσωπεί μια ποντιακή παραλλαγή. Αρχίζει με τα κλασικά ακριτικά μοτίβα του ζευγολάτη Ακρίτα και του πουλιού που τον ειδοποιεί μιλώντας με ανθρώπινη λαλιά, μοτίβα που συναντάμε και σε τραγούδια για το θάνατο του Διγενή, με διαφορετικό, εννοείται, το μήνυμα του πουλιού στην κάθε περίπτωση.

Με το θέμα της αρπαγής μιας γυναίκας κατά την απουσία του άντρα της -στον πόλεμο, στη φυλακή, στο κάτεργο κτλ.- είναι συνδεδεμένα πολλά αφηγηματικά τραγούδια, ακριτικά και μη, παλαιότερα και νεότερα, με πλοκή που παραλλάσσει. Ένας παλιός, πολυσήμαντος και διαχρονικός μύθος δείχνει να είναι κι εδώ η κοινή προέλευση όλων αυτών των τραγουδιών, καθώς και πολλών σχετικών παραμυθιών, θρύλων, διηγήσεων γραπτών και προφορικών, όχι μόνο ελληνικών αλλά ευρύτατα διαδεδομένων σε ανατολικές και δυτικές παραδόσεις.

Πέρα όμως από το κεντρικό θέμα, πολλά άλλα επιμέρους ποιητικά στοιχεία και των δύο τραγουδιών, απότοκα μιας παλιάς και δεξιοτεχνικής αφηγηματικής επικής παράδοσης, τους προσδίνουν την ιδιαίτερη εκείνη ακριτική, θα μπορούσαμε να πούμε, αξία, την δυνατότητα δηλαδή να αποδίδουν εντυπωσιακά το χώρο και το χρόνο δράσης των ακριτών χωρίς να ανήκουν ούτε στον έναν ούτε στον άλλο. Μυθικά πρόσωπα και ονόματα του έπους του Διγενή, οι ενασχολήσεις τους σε καιρό ειρήνης και τα ανδραγαθήματά τους, οι άρχοντες και τα παλάτια τους, τα άλογα και τα πουλιά με ανθρώπινη φωνή, τα άγρια θηρία και οι δράκοι, η ανασφάλεια των συνοριακών επιδρομών, οι απαγωγές και οι αντεκδικήσεις, τα αεικίνητα φουσάτα και οι ακατανίκητοι ήρωες, ένας περιπετειώδης κόσμος που διατρέχει το χρόνο και παραβιάζει το χώρο της Ιστορίας, έχουν διαχυθεί μέσα στα τραγούδια, επιζώντας εκεί στις άκρες και τα όρια, όχι τα γεωγραφικά αλλά τα νοερά της ανθρώπινης ψυχής και φαντασίας. Μιράντα Τερζοπούλου (2017)

Ηχογραφήθηκε σε στούντιο το 1982 και περιλαμβάνεται και στον δίσκο LP Chants des Akrites.